ISIS-missie werpt schaduw over het kabinet
Donder en bliksem pakken zich samen boven de nationale coalitie van liberalen en sociaal-democraten.
Het gaat momenteel niet je van het in de regeringscoalitie van VVD en PvdA. Zoals Frank enkele dagen geleden al uiteenzette is de extreem zwakke positie van Diederik Samsom hier met name debet aan: de PvdA-leider staat er zo zwak voor dat er in zijn 38-koppige fractie openlijk gemuit wordt, en zelfs de VVD uit diens bezorgdheid over de instabiliteit bij de regeringspartner.
Maar kabinetten vallen niet louter en alleen om, omdat de leider er zwak voor zou staan. Voordat een ministersploeg ten val komt, is er eerst een concrete aanleiding nodig. Hans Goslinga in Trouw schetst alvast wat hij als een mogelijke deal breaker ziet in een artikel toepasselijke getiteld 'Missie tegen IS kan de coalitie breken'. Hij geeft historische antecedenten:
De afgelopen twaalf jaar, vanaf de val van het tweede kabinet-Kok over Srebrenica, bleken controverses over missies verscheidene keren aanleiding voor een breuk of bijna-breuk in een coalitie en daarmee de opmaat voor nieuwe combinaties. De toenmalige D66-fractieleider Dittrich gaf in 2005 zelfs openlijk in de Kamer toe, dat het verzet van zijn fractie tegen de missie in Uruzgan niet inhoudelijk was gemotiveerd, maar tot doel had de PvdA te paaien en zo de val van Balkenende II naderbij te brengen.
Goslinga vergeet zelfs het meest in het oog springende voorbeeld te noemen: het kabinet-Balkenende IV viel begin 2010 ook bijna over een rapport dat concludeerde dat er geen toereikend volkenrechtelijk mandaat was voor het ingrijpen in Irak in 2003. Ternauwernood kon de regering gered worden, maar een maand later was het alsnog einde oefening: een nieuwe militaire missie in Uruzgan was teveel voor de PvdA, en stapte uit het kabinet.
En ook bij de nieuwe ISIS-missie zijn er zo de gevoeligheden. De PvdA heeft alvast het piketpaaltje uitgeslagen: alvorens er ingegrepen wordt in Syrië, moet er eerst sprake zijn van een zogeheten 'volkenrechtelijk mandaat.' Anders blijven onze militairen thuis, punt uit. De VVD is het er openlijk niet mee eens en laat dat geluid ook duidelijk horen: 'van ons hoeft dat niet, hoor.'
Zie hier een patsstelling. De vraag is dan ook wat er zich precies zal voordoen op het moment dat er een concreet verzoek komt van de NAVO of de Amerikanen. Iets in de trant van: 'We zijn extreem tevreden over de Nederlandse F16-bombardementen, zouden jullie bereid zijn om ook in Syrië wat stellingen te bombarderen? We kunnen daar nog wel wat versterking gebruiken!' Het zal geen makkelijke vergadering worden in de Trèveszaal.
Sterker nog: zoals het verleden heeft bewezen, heeft Nederland geen goed copingsmechanisme voor onenigheid binnen een regeringscoalitie over militaire missies. De vraag of Nederland ook in Syrië militaire moet ingrijpen, zou wel eens de laatste vraag kunnen zijn waarover Rutte II ooit komt te vergaderen.
Lees ook