Damen Shipyards voor de rechter: Omkoopschandaal treft marineleverancier

Volgens het OM heeft Damen tussen 2006 en 2017 exorbitante commissies betaald aan agenten om orders binnen te harken in Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Deze vergoedingen waren zo hoog dat ze volgens justitie rieken naar omkoping van lokale ambtenaren. Daarnaast zou Damen jarenlang valse documenten hebben opgesteld om deze betalingen te verhullen, onder meer bij aanvragen voor exportkredietverzekeringen. Alsof dat niet genoeg is, wordt Damen Shipyards Gorinchem ook beschuldigd van het overtreden van de sanctiewet door in 2022 onderdelen aan Rusland te leveren, ondanks het exportverbod vanwege de oorlog in Oekraïne. Het OM sleept niet alleen het bedrijf, maar ook enkele (oud-)directieleden voor het gerecht, waaronder naar verluidt bestuursvoorzitter Arnout Damen en zijn vader Kommer Damen.

De timing is op zijn zachtst gezegd pikant. Nog geen jaar geleden stond Damen in Den Helder te glimmen naast de marine, terwijl het nieuwe schip Zr.Ms. Den Helder werd gedoopt. Nu dreigen donkere wolken. Als Damen wordt veroordeeld, kan het vier jaar lang geen overheidsorders aannemen, een ramp voor een bedrijf dat fregatten en bevoorradingsschepen bouwt voor de marine. Europese regels zijn onverbiddelijk: wie schuldig is aan fraude of omkoping, ligt eruit. En dat terwijl staatssecretaris Gijs Tuinman in februari nog stoer verkondigde dat het lopende onderzoek geen invloed had op de samenwerking met Damen. Gaat hij straks met de billen bloot?

Maar laten we niet te snel meegaan in het OM’s verhaaltje. Damen zelf slaat hard terug en noemt de zaak van het OM “niet haalbaar”. Het bedrijf stelt dat de sanctie-overtreding een geïsoleerd incident was: een levering van civiele hijskranen in 2022, vlak na het uitbreken van de oorlog, in overleg met de douane. Dat er later “een verschil van inzicht” ontstond, klinkt eerder als bureaucratische muggenzifterij dan als een misdaad. Ook de omkopingsbeschuldigingen zouden deels oude koeien betreffen, die al eerder zijn onderzocht. In 2016 kreeg Damen al een tik op de vingers van de Wereldbank wegens onvolledige documenten voor een schip in Sierra Leone. Sindsdien heeft het bedrijf een speciaal team opgezet om contacten met tussenpersonen te controleren. Klinkt als een bedrijf dat zijn zaakjes probeert te beteren, niet als een criminele organisatie.

Toch blijft de vraag hangen: waarom nu? Het OM doet al sinds 2017 onderzoek naar Damen, dus waarom deze plotselinge charge? Het voelt als onderdeel van een bredere trend: Nederlandse bedrijven worden opgejaagd, terwijl de overheid met regeltjes en belastingen onze economie sloopt. Eerst de boeren, toen de vissers, en nu een icoon als Damen. Dit is geen toeval. Het riekt naar een elite die onze industrieën liever ziet vertrekken naar het buitenland, waar ze minder last hebben van onze tradities en soevereiniteit. Damen is niet zomaar een bedrijf; het is een pijler van onze maritieme kracht, een symbool van Nederlands vakmanschap. Als dit bedrijf wordt lamgelegd, wie is dan de volgende?

De rechtszaak begint naar verwachting in de tweede helft van 2025, en Damen bereidt zich voor op een lange strijd. Het bedrijf straalt vertrouwen uit, maar de inzet is hoog. Een veroordeling kan niet alleen orders kosten, maar ook de reputatie van een familiebedrijf dat al sinds 1927 schepen bouwt. Laten we hopen dat het OM niet zomaar een trofee wil scoren ten koste van onze nationale trots. Want als Damen valt, krijgt onze marine – en daarmee onze veiligheid – een flinke deuk.