Het jaar van Job Cohen

Als we op deze site Marcel van Dam gaan verdedigen, wil ik er nog wel een schepje bovenop doen door te stellen dat Job Cohen feitelijk een veel minder slecht jaar heeft gehad dan zijn critici (zie DDS Poll hieronder) beweren. Sterker nog: gegeven zijn lastige uitgangspositie heeft hij het feitelijk uitstekend gedaan!

Toen hij begin maart werd aangekondigd als de Grote Linkse Verlosser, was het Cohen-effect duidelijk waarneembaar. De PvdA, die onder Bos nog op sterven na dood leek (15 zetels in de peilingen van half februari), verdubbelde zijn zetelaantal. De belangrijkste verdienste van Cohen is geweest dat hij die winst tijdens de campagne vrijwel volledig wist vast te houden. Van de 33 zetels kort na zijn lancering hield hij er op de verkiezingsdag 30 over - een respectabele score en bepaald geen indicatie dat Cohen verschrikkelijk gefaald zou hebben. Uitbouwen van de goede startscore lukte inderdaad niet, maar dat lag voor een belangrijk deel aan de uitstekende campagnes van zijn belangrijkste linkse concurrenten, met name Femke Halsema en Emile Roemer (of Cohen ook dat ene zeteltje tekort zou zijn gekomen als niet Roemer maar Agnes Kant tijdens de verkiezingen de SP-kar zou hebben getrokken is een open vraag).

Tijdens de formatie maakte Cohen inderdaad een belangrijke fout. Daarmee doel ik niet op zijn besluit om in de derde informatieronde het initiatief aan de rechtse partijen te laten - het was immers Lubbers die daar uiteindelijk over ging, niet Cohen. Wat Cohen wel te verwijten valt, is dat hij tijdens de Paarse onderhandelingen zich niet inschikkelijker opstelde. Niet dat ik daar rouwig om ben, dat zult u begrijpen. Maar het is een feit dat Cohen het Rutte bijzonder lastig had kunnen maken door hem te geven waar de VVD om vroeg, namelijk de volle 18 miljard aan bezuinigingen, geen belastingverhogingen en geen gemorrel aan de hypotheekrenteaftrek. Rutte kennende zou die waarschijnlijk gewoon ja hebben gezegd tegen het Paarse experiment als hij er inderdaad in was geslaagd al zijn kernpunten binnen te slepen.

In antwoord op de rechtse blokvorming heeft Cohen nu het voortouw genomen in het proces van linkse samenwerking. Dat proces loopt nog niet echt gesmeerd, maar het pleit voor Cohen dat hij inziet dat een dergelijke samenwerking onvermijdelijk is nu de rechtse partijen steeds meer naar elkaar toe aan het groeien zijn. Het is niet onmogelijk dat het huidige stelsel toegroeit naar een twee-blokken systeem. Als dat inderdaad gebeurt, zouden toekomstige historici Cohen wel eens een belangrijke rol kunnen toekennen in de wordingsgeschiedenis van het linkse blok.

Het zou uiteraard overdreven om te stellen dat Cohen een uitstekend jaar heeft gehad. Hij wist uiteindelijk de nederlaag voor de poorten van de overwinning weg te slepen door hakkelend, stotterend en partijstandpunten veranderend de vroege debatten door te komen. Hij verknalde de onderhandelingen over Paarsplus en blunderde door een linkse samenwerking af te kondigen zonder vooraf bij de andere partijen te checken of ze eigenlijk wel belangstelling hadden voor zijn mooie plannetje. Maar dat zijn voetnoten. De hoofdlijn is er een van succes. Ik hoop dan ook van harte dat Cohen na de verkiezingen van komend voorjaar ook bij verlies inderdaad gewoon doorgaat als leider van de PvdA. Het is hem gegund!