Het was iedereen al opgevallen, maar het CDA wordt steeds rechtser en conservatiever. De laatste jaren was de verschuiving al zichtbaar en was het vooral Pieter Omtzigt die het toonbeeld was voor het conservatieve deel van het CDA. Sybrand Buma heeft zich in de campagne ontpopt, naast Thierry Baudet, als de beschermer van de conservatieve waarden in Nederland. Verplicht Wilhelmus zingen? Strenger
immigratie- en integratiebeleid? Een sterk fundament onder onze gedeelde normen en waarden? Een greep uit de voorstellen van het CDA. Dat is nogal wat, als je het vergelijkt met het CDA van vroeger. Die normen en waarden waren altijd al een belangrijk onderdeel van het CDA geweest, maar altijd nog overgoten met een saus van 'het radicale midden'. In 2010 was er veel heisa binnen het CDA over samenwerken met de
PVV. Die zou te rechts zijn, terwijl het CDA tegenwoordig dezelfde positie heeft als de PVV van toen, of er in elk geval niet veel aan onder doet.
Als er zo veel problemen waren binnen het CDA in 2010 over de koers, waarom horen we dan nu helemaal niets? Is er überhaupt wel tegengeluid? Volgens het
NRC is er
genoeg tegengeluid binnen het CDA, erg veel zelfs:
Een teken dat Buma’s koers onomstreden is? In eerste instantie zou je zeggen van wel. Maar uit een rondgang van NRC langs twintig prominente of goed ingevoerde CDA’ers rijst een ander beeld. Er zijn volop mensen in de partij die niet gelukkig zijn met Buma’s conservatieve wereldbeeld – óók CDA’ers die in 2010 voorstander waren van samenwerking met de PVV. Alleen: bijna niemand wil het hardop zeggen.
Er was altijd een clash tussen de rechtervleugel en de linkervleugel van het CDA. Daar kreeg je dan een vaag midden-geluid door waar niemand echt iets aan had. Dat is onder Buma duidelijk veranderd, maar de heisa van 2010 heeft gezorgd voor een laag pitje als het gaat om openlijke kritiek op de partijkoers. Het gebeurt allemaal binnen de partij en daar schijnt het toch erg te rommelen:
CDA’ers van christelijk-sociale snit typeren de koers van Buma als „veel te rechts”, „nationalistisch” en „meebuigen met populistische sentimenten”. Ze zijn het op zich eens met zijn pleidooi voor christelijke waarden, maar vinden dat hij te veel naar het verleden kijkt en te weinig naar de toekomst. Waar is het optimisme en de openheid gebleven die ook bij de christendemocratie horen? „Dit is een protestantse jaren vijftig-visie”, zegt oud-senator en oud-vicevoorzitter Rob van de Beeten. „En met zo’n opmerking dat veel Nederlanders een reden hebben om boos te zijn, zit Buma dicht tegen de PVV aan.”
Dat is ook het fundamentele probleem van het CDA. Het gaat mee in het rechtse sentiment van de tijd. Hoe achtenswaardig ik dat ook vind, het is en zal nog lang een hekel punt blijven binnen deze partij. Daar heeft Baudet met Forum voor Democratie geen last van. De christendemocraten waren altijd gestoeld op het
conservatisme, maar dat is de afgelopen decennia sterk verwaterd toen de partij vooral een bestuurderspartij werd. Nu er weer teruggekeerd wordt naar de conservatieve wortels, komt er veel weerstand. De vraag is waar deze strijd zal eindigen en wat het van het CDA zal maken, terug naar het radicale midden, of toch het conservatisme?
