Geen 'EU-stijl ondervragingen' van bewindslieden, D66

Terwijl heel Nederland wel wat belangrijkere zaken aan het politieke hoofd heeft (Rusland, Irak, de onzekere toekomst van dit kabinet..), besluit D66 weer eens wat volkomen anders te gaan doen: het zet weer eens in op 'bestuurlijke vernieuwing'. Dit keer geen gekozen burgemeesters of referenda, maar zogeheten "hearings" voor kandidaat-ministers in Nederland:

Het mag natuurlijk geen verbazing meer wakken dat de voorman van "Democraten" 66 een gewoonte van het anti-democratische Europa tot voorbeeld voor ons allen vindt strekken. Alexander Pechtold zwaait al acht jaar de scepter over D66, en in die tijd is dit soort malle schizofrenie helemaal synoniem geworden met de verwaterde partij van Hans van Mierlo.

Maar dit plan is niet alleen afkomstig uit een kwade bron, het deugt ook intrinsiek niet. Want er is een groot institutioneel verschil tussen het Europese Parlement en de Nederlandse Tweede Kamer. Dit verschil bestaat er kortgezegd uit dat het EP geen regering hoeft te ondersteunen. Anders dan de Tweede Kamer hoeft de Europese Commissie bij aanvang geen meerderheid (de beruchte 'helft + 1') achter zich te hebben om te kunnen beginnen met regeren.

Het gevolg hiervan is ook dat het Parlement geen invloed heeft gehad op de inrichting van de Europese Commissie. Deze is volledig bepaald in achterkamertjes en is de uitkomst van een maandenlang schimmenspel dat zich exclusief rond regeringsleiders afspeelt. Dit betekent dat kandidaat-eurocommissarissen bij hun 'hearing' pas voor het eerst kennismaken met het Parlement. Bij het verlenen van de goedkeuring aan de eurocommissaris komt vervolgens pas het moment waarop het parlement voor het eerst zegt: dit is oké, wij verlenen vooralsnog ons vertrouwen.

In Nederland werkt dat anders. Na Tweede Kamerverkiezingen wordt meteen op basis van de kersverse verkiezingsuitslag een formatie op touw gezet. De fractievoorzitters van de fracties die in onderhandeling gaan - die tezamen een meerderheid vormen - krijgen vantevoren een formatie-opdracht mee. Na een succesvolle afloop kunnen ze inderdaad meteen aan de slag, en is er geen 'hearing' meer nodig. Waarom niet? De Tweede Kamer heeft het vertrouwen reeds uitgesproken bij het uitgeven van de formatie-opdracht. De Tweede Kamer delegeert via de formatie-opdracht die hoorzittingen immers juist naar de formateur (doorgaans de kandidaat-premier), die met ieder aankomend bewindspersoon een sollicitatiegesprek houdt. Als we dan ook nog hoorzittingen zouden houden, zou dat dubbelop zijn.

Maar goed, dit is allemaal staand staatsrecht. Ik vrees dat het iets te ingewikkeld gaat zijn voor Alexander Pechtold, die het liever houdt bij gemakkelijke acties voor snel politiek gewin zoals het willen erkennen van Palestina, of het hersenloze kopiëren van Brusselse gewoonten. Wat is het hedendaagse D66 toch ook een tragische partij.