-Paul Cliteur- 'Waardeer de doctorstitel, maar vergeet nooit wie de rekening betaalt'

Bij onze promoties aan de universiteit spreekt de hoogleraar-promotor aan het eind van zijn “laudatio” (toespraakje voor de net gepromoveerde wetenschapper) de “promotus” toe met een vermanende zin. Nadat de gepromoveerde wetenschapper zijn bul heeft overhandigd gekregen wordt de promotor geacht te zeggen over de “nieuw verkregen waardigheid”:

“Waardeer haar als een eervolle onderscheiding en een welverdiend voorrecht, maar vergeet daarbij nooit de verplichtingen die zij u oplegt, jegens de wetenschap en de samenleving.”

Dus die nieuwe waardigheid, de doctorstitel, is een eervolle onderscheiding. Het is ook een voorrecht die te mogen dragen. Maar wat je niet moet vergeten, is dat je verplichtingen hebt jegens de wetenschap en de samenleving.

Ik vind dat altijd een mooi moment. Je houdt de jonge doctor voor dat hij niet naast zijn of haar schoenen mag lopen. Hij, of zij, of alles daar tussenin, moet zich bedenken dat het wetenschappelijk bedrijf erecodes kent. Er is integer wetenschappelijk onderzoek. En er is niet-integer wetenschappelijk onderzoek. Je laat je niet omkopen. Je laat je oren niet hangen naar de wensen van de geldschieter. Je onderzoek is eerlijk, objectief, met respect voor de feiten. Je bent als persoon niet corrupt.

Nu was eigenlijk half februari van dit jaar al bekend geworden dat het RIVM, dat voorzitter is van het OMT, de wijzigingen van ambtenaren van het ministerie heeft overgenomen zonder de OMT-leden te raadplegen. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur naar duizenden vrijgegeven documenten.

Verschillende hoogleraren spreken van politieke sturing. Hoogleraar Gezondheidsrecht Jaap Sijmons:

“Ik denk dat hier zelfs de wet geschonden wordt. Daarin staat dat de minister zich niet moet bemoeien met de wetenschappelijke methode van het RIVM. Daar moet hij echt van afblijven. Dat is hier niet gebeurd.”

Hoogleraar bestuurskunde Michiel de Vries:

“Het OMT staat nu onder voorzitterschap van het RIVM, maar dat blijkt dus niet de onafhankelijkheid van het OMT te kunnen garanderen. Het OMT moet een onafhankelijke voorzitter krijgen.”

Ook hoogleraar staatsrecht prof. mr. Paul Bovend’Eert is uiterst kritisch over de gang van zaken.

Er zijn dus kennelijk nog steeds wetenschappers die de integriteit van het wetenschappelijk bedrijf hooghouden. Wetenschappers die begrijpen dat wetenschappelijk onderzoek onafhankelijk dient te zijn. En dat de resultaten van het onderzoek niet politiek beïnvloedbaar moeten zijn. Precies zoals die promotores in hun laudatio aan de nieuwe doctoren laten weten. Zij zijn niet “omkoopbaar”.

Maar inmiddels is het onderwerp in de politieke arena besproken. En Kamerlid Gideon van Meijeren (FVD) heeft het woord “corrupt” gebruikt. Ook heeft hij in het Kamerdebat de naam gebruikt van de voorzitter van het OMT, Jaap van Dissel.

Vervolgens hebben volgens de NOS “honderden wetenschappers” het “opgenomen” voor Jaap van Dissel. Niemand heeft het meer over de onafhankelijkheid van de wetenschap die vrij moet zijn van politieke sturing. Niemand heeft het meer over de kwalificaties van de drie hoogleraren die ik hiervoor al heb genoemd. De zakelijke vaststelling van Van Meijeren dat Van Dissel de wetenschap te schande heeft gemaakt is nu ineens een “beschuldiging”.

Marc Bonten en Marion Koopmans hebben nu namens ruim driehonderd wetenschappers en bestuurders de verdediging van Van Dissel aan zich getrokken en zij beschuldigen Van Meijeren ervan dat hij zijn parlementaire immuniteit misbruikt voor “ongefundeerde beschuldigingen”.

De wetenschappers laten dus politieke sturing op hun onderzoeksresultaten toe en verzetten zich heftig wanneer iemand ze wijst op de waarde van integer wetenschappelijk onderzoek. Dat betekent volgens mij dat we het promotiereglement moeten wijzigen. We moeten de jonge doctor in de toekomst bij de gelukwensen over de nieuw verkregen waardigheid voorhouden:

“Waardeer haar als een eervolle onderscheiding en een welverdiend voorrecht, maar vergeet daarbij nooit wie de rekening betaalt.”

Maar dit “corruptie” noemen, nee, dat zou schandelijk zijn. Vindt trouwens ook de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap die zich solidair heeft verklaart met de vriendenclub van Van Dissel (wiens naam we natuurlijk niet mogen noemen).

Paul Cliteur is emeritus hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap en schrijver van Moreel Esperanto (2007): https://ap.lc/R89bY