Verkiezing voorzitter Europese Commissie gaat om meer dan Juncker

In de aanloop naar de Europese Parlementsverkiezingen van vorige maand wezen alle grote partijen in het Europarlement een lijsttrekker aan. De aanzet kwam van de socialisten. De Duitser Martin Schulz, die overigens ook voorzitter was van het Europees Parlement, stelde zich als eerste kandidaat. Hoewel het de regeringsleiders in de Europese Raad zijn die de nieuwe 'president' van de Europese Commissie moeten aanwijzen, kreeg het parlement in 2009, dankzij het Verdrag van Lissabon, het recht mee te beslissen. Schulz interpreteerde dat wel erg ruim en beweerde dat de grootste partij in het parlement dan maar automatisch de voorzitter van de commissie zou moeten leveren.

De Europese Volkspartij, waarbinnen de Duitse christen-democraten van bondskanselier Angela Merkel de dienst uitmaken, waren niet echt enthousiast, maar zodra alle andere grote partijen een lijsttrekker hadden aangewezen, kon die niet achterblijven. Jean-Claude Juncker, de voormalige premier van Luxemburg en voormalige voorzitter van de Eurogroep, werd van stal gehaald om de kar te trekken. Niet bepaald een inspirerend figuur die een nieuw Europa uitstraalde.

Juncker is een federalist van de oude stempel die vindt dat de Europese eenwording altijd verder moet gaan, hoe hard het volk ook schreeuwt om een koerswijziging. Geen wonder dat vooral de Britten zijn benoeming niet zien zitten. Premier David Cameron heeft zo'n beetje het Britse lidmaatschap van de EU verbonden aan de benoeming van Juncker. Als hij het wordt, schrijft het Verenigd Koninkrijk mogelijk nog voor de verkiezingen van 2015 een referendum uit over het Britse lidmaatschap. De kans bestaat dat een meerderheid van de Britten dan stemt om eruit te stappen.

Juncker lijkt zich er allemaal niets van aan te trekken. Toen hij om een reactie werd gevraagd op de terughoudendheid van de Britten om hem tot 'president' te kronen, zei Juncker: "Dat kan me niet schelen. Ik zit niet op mijn knieën. Ik heb de verkiezingen gewonnen." De Europese Volkspartij verloor dan wel 44 zetels en van de Europeanen die eind vorige maand de moeite namen om te stemmen, wist slechts 8 procent wie Juncker was. Maar hij heeft de verkiezingen 'gewonnen' en vertegenwoordigt nu plots het 'democratische' Europa. Let wel, dit is dezelfde man die nog maar een paar jaar geleden zijn voorkeur uitsprak voor achterkamertjespolitiek. Het kan verkeren.

De arrogantie van Juncker stoort, maar dat is niet de voornaamste reden dat zijn benoeming moet worden tegengehouden. De voornaamste reden is dat als hij erin slaagt tot voorzitter van de Europese Commissie te worden benoemd, dat een machtsverschuiving van de Europese Raad naar het Europese Parlement zou betekenen. Als de regeringsleiders nu de macht uit handen geven, zullen zij voortaan slechts de keuze van het parlement kunnen goedkeuren in plaats van andersom.

Dat zou weer een stap in de richting van 'één Europa' zijn waar miljoenen Europeanen zich eind vorige maand juist tegen uitspraken.

De vraag of de Europese Raad of het Europese Parlement aan het roer moet staan, is niet onbelangrijk. De eerste vertegenwoordigt namelijk de lidstaten en dus een Europa van soevereine staten die vrijwillig samenwerken. De laatste vertegenwoordigt een Europa zonder grenzen, zonder nationale partijen, zonder nationale belangen. Het parlement symboliseert bij uitstek de wens van de eurofielen om de natiestaten op te heffen en te doen alsof er zoiets bestaat als een 'Europees volk' en een 'Europees belang'.

Daar gaat de strijd om het voorzitterschap van de Europese Commissie echt om. En dat is waarom Juncker vooral werkloos moet blijven.