Ophakkers doen het goed

 Na decennia van antihelden marcheren nu de helden bij ons binnen. De kinderen kijken naar de Avengers, de volwassenen lezen La Superba.

Ik weet het, ik weet het: je hoort eigenlijk niet over een boek te spreken als je het niet van cover tot cover gelezen hebt. Maar ditmaal was dat echt te veel gevraagd. Na zo’n twintig bladzijden gaf ik het op. Ik raakte niet in het minst betrokken bij het verhaal – als dat er was – en ik werd uitsluitend geconfronteerd met een absurd uitgangspunt en vooral met opschepperij. De auteur wilde me de indruk geven dat hij het leven in groezelige Genuese achterbuurten op zijn duimpje kende. Dit leek me van een Nederlandse schrijver al zo buitengewoon onwaarschijnlijk en die eerste twintig bladzijden suggereerden het zo weinig, dat ik het boek in zee gooide, de Middellandse natuurlijk.

Is het u ook opgevallen dat we steeds meer van zulke boeken krijgen voorgeschoteld, waarin de auteur ons ervan wil overtuigen dat hij vertrouwd is met een wereld waar wij eenvoudige stervelingen geen toegang toe hebben – en zo’n pennenlikker uiteraard nog veel minder? Boeken van dikdoeners als Jan Cremer, Theo Kars en Heere Heeresma reken ik daar ook toe. En ze waren er zelfs al in verder terug liggende perioden. Denk aan een Jan de Hartog of een A. den Doolaard. Maar het grote verschil met nu is dat die schrijvers toen niet tot de literatuur gerekend werden.

Zo moeten we de subsidies en prijzen die naar dergelijke ophakkers gaan, ook weer verklaren met het feit dat wat ooit lectuur was, nu gezien wordt als literatuur. Het eenvoudige, onnozele publiek dat werkelijke ervaringen en emoties niet kan onderscheiden van pure kitsch, mag nu de illusie koesteren dat het gevoelig is voor de schone letteren. Weer zo’n zegen van de te ver doorgedreven democratie.