Nachtmerrie komt uit voor Theresa May: Conservatives verliezen meerderheid bij verkiezingen

Een enorme afgang voor Theresa May: andere woorden zijn niet mogelijk om te beschrijven wat de donderdag gehouden verkiezingen zijn. Dit had de stembusgang moeten worden die May haar definitieve mandaat voor de Brexitonderhandelingen had moeten geven, maar het mocht allemaal niet zo zijn.

Toen May, die het stokje overnam van Cameron na het Brexit-referendum, de verkiezingen in april uitschreef, leek het de geniaalste politieke zet in tijden. Brexit is een gegeven: het volk heeft gesproken, en in tegenstelling tot in Nederland *kuch* Oekraïne *kuch* nemen de meeste partijen de wil van het volk daar nog wél serieus. Dat betekende echter niet dat May het makkelijk zou krijgen bij de onderhandelingen met Brussel, en dat lag deze keer niet eens alleen aan die Europese elite. Want hoewel alle partijen - behalve de uiterst eurofiele, maar gelukkig marginale Liberal Democrats - Brexit accepteren, verschilt hun visie erop stevig. Sterker nog: zelfs binnen de Conservatives zijn er verschillende lijnen: aanhangers van een 'harde' en 'zachte' Brexit staan daar hard tegenover elkaar. May had in theorie met 330 van de 650 zetels een meerderheid in het House of Commons (zeg maar de Britse Tweede Kamer), maar door al die verdeeldheid tussen en binnen partijen moest er in de praktijk nog steeds veel onderhandeld werden.

Dus nam Theresa May een enorme gok en besloot ze verkiezingen uit te schrijven, in de hoop de parlementaire meerderheid uit te bouwen zodat ze minder op andere partijen én op tegenstanders binnen de Conservatives zou hoeven rekenen. Dat leek destijds een briljant idee: de peilingen voorspelden een monsterzege waarmee dat doel ruim gehaald zou worden. 340, 350 of zelfs 360 zetels: het was allemaal binnen handbereik.

Maar die droom is inmiddels in duizend stukjes uiteengespat. Geheel tegen de verwachtingen in lieten recentere peilingen ineens een inhaalslag voor de extreemlinkse Jeremy Corbyn en zijn Labour zien, ten koste van de Conservatives. Aanslagen, een zeer karige campagne en allerlei andere factoren zorgden ervoor dat de Britse kiezer de Conservatives opeens toch niet meer als de logische keuze zagen. Inmiddels weten we dat die laatste peilingen het, helaas voor May, bij het rechte eind hadden. Voor een 'normale' meerderheid - en dus niet een comfortabele, waar May op inzette - zijn 326 zetels nodig, en zelfs dat is al niet meer haalbaar volgens de uitslagen tot nu toe. Ze is momenteel al zeker van 310 zetels, maar met nog maar 14 plekken te verdelen is die meerderheid zelfs in het beste scenario niet meer haalbaar. En dat is natuurlijk uiterst, maar dan ook zéér, zéér pijnlijk. De BBC verwacht dat de zetelverdeling er uiteindelijk zo uit gaat zien:

Ja, de Conservatives gaan deze verkiezingen alsnog 'winnen': Labour heeft met de huidige 258 zetels (een winst van 29 ten opzichte van 2015) geen kans meer om de grootste te worden, maar dat zullen ze niet erg vinden. May zal namelijk op zoek moeten gaan naar een coalitiepartner, en in het tweepartijenstelsel wat het Verenigd Koninkrijk feitelijk is wordt dat zeer lastig. Wie zou haar aan de meerderheid willen helpen? Aartsrivaal Jeremy Corbyn zal zeker niet staan springen - en dat moet je ook niet willen - maar wie dan? De SNP (Scottish National Party) is extreemlinks en, belangrijker, uit op onafhankelijkheid van Schotland, iets wat May natuurlijk nooit zo accepteren. De Liberal Democrats willen de Brexit gewoon de prullenbak in werpen, dus dat wordt ook niets. Blijft eigenlijk enkel over de Democratic Unionist Party - een pro-Britse partij uit Noord-Ierland - maar het blijft de vraag wat die terug zullen willen voor hun steun aan Brexit, dat ook in Noord-Ierland niet onvermeend populair was. En ook niet onbelangrijk: is May wel de juiste persoon om de Britten door deze turbulente periode te leiden, en moet ze niet opstappen?

Hoe het zich ook zal ontwikkelen, één ding is wel duidelijk: Theresa May heeft gegokt, en enorm verloren, en de Brexit is zojuist een heel stuk ingewikkelder geworden.