Onze olijke vrienden van het kabinet Rutte II vertellen de Tweede Kamer dat het klopt dat Rusland de ruwe radarbeelden van vlucht MH17 nog steeds niet overhandigd heeft. Maar, voegt de regering daar aan toe, we gaan natuurlijk niet druk op Moskou zetten om die beelden nou eindelijk eens aan ons te geven! Nederland wordt geregeerd door een stel mannen en vrouwen die bang zijn voor hun eigen schaduw. Hoe anders te verklaren dat ze erkennen dat het kabinet er geen zaak van maakt dat Rusland de ruwe radarbeelden van vlucht MH17 niet deelt?
Op 11 juli 2016 stelden Kamerleden Omtzigt (CDA) en Sjoerdsma (D66, ja, echt, ongelooflijk, maar waar) vragen aan het kabinet over het feit dat Rusland de ruwe radarbeelden van vlucht MH17 nog steeds niet gedeeld had met onderzoekers en het Nederlandse Openbaar Ministerie. In de antwoorden, die nu eindelijk aan de Tweede Kamer zijn overhandigd, geeft het kabinet toe dat dit nog altijd het geval is. Ook zegt het kabinet hier niet blij mee te zijn en de zaak aanhangig te hebben gemaakt in Moskou:
Het OM moet op onafhankelijke wijze het strafrechtelijk onderzoek kunnen uitvoeren. Het kabinet wil geen politieke beïnvloeding van dit belangrijke strafrechtelijke onderzoek. Het kabinet heeft meerdere malen aangegeven bereid te zijn om ondersteuning te geven, als het OM daarom verzoekt. Het kabinet heeft dergelijke ondersteuning ook daadwerkelijk op verzoek geboden. Ik kan u daarover op dit moment geen nadere informatie verschaffen. Het kabinet heeft in verschillende diplomatieke overleggen in algemene zin aandacht gevraagd voor de opvolging aan rechtshulpverzoeken ten aanzien van het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17.
De oplettende lezer zal al gezien hebben dat het kabinet zegt dat het "in algemene zin aandacht gevraagd" heeft voor deze materie. Die zinsnede zegt eigenlijk alles al: het betekent dat er even melding van gemaakt is, maar dat het kabinet het daar bij heeft gelaten. Want stel je voor dat je daadwerkelijk druk op Poetin zet. Dat is maar eng!
Vervolgens stelden de Kamerleden deze vraag:
Bent u bereid om een geschillenprocedure bij de International Civil Aviation Organization (ICAO) op te starten tegen Rusland?
Je zou denken dat het enige mogelijke antwoord daarop een volmondig ja is. Helaas hebben we het hier over het kabinet Rutte II:
Een onderscheid dient te worden gemaakt tussen een luchtvaart-ongevals onderzoek en een strafrechtelijk onderzoek. Het ongevalsonderzoek is uitgevoerd door de onafhankelijke OVV, op basis van zijn wettelijke taken, die weer afgeleid zijn uit de ICAO-bepalingen voor een ongevalsonderzoek. Een dergelijk onderzoek richt zich op het achterhalen van de oorzaken, om mogelijk toekomstige ongevallen te voorkomen, maar niet op de schuldvraag. De behoefte aan gegevens is daar op afgestemd. De OVV heeft aangegeven dat aanvullende radargegevens, als ze beschikbaar waren geweest, naar het oordeel van de Raad niets hadden veranderd aan de conclusie die is getrokken over de oorzaak van de crash. Een en ander is eerder aan uw Kamer gemeld in de antwoorden van de OVV op schriftelijke vragen over radargegevens ten aanzien van MH17 (bijlage bij brief aan Tweede Kamer van 25-02- 2016 1 ). Er zal daarom geen geschillenprocedure bij de ICAO worden opgestart.
Het OM beoordeelt uiteraard zelf hoe vanuit strafrechtelijk perspectief het onderzoek het beste kan worden uitgevoerd en welke informatie daarvoor nodig is. Uw Kamer is in antwoorden op eerdere Kamervragen (Aanhangsel Handelingen II, Vergaderjaar 2015-2016, nr. 2771) bericht dat door het OM de benodigde informatie reeds eerder bij verschillende staten is op gevraagd door middel van rechtshulpverzoeken, waaronder het verzoek aan de RF.
Voor de goede orde herhaalt het kabinet nog maar eens dat het Rusland hier echt over gevraagd heeft. Ja, ja, dat hakt er wel in!
Een delegatie van het Nederlandse OM is begin juli 2016 in Moskou geweest voor overleg met de Russische autoriteiten over de uitvoering van rechtshulp in het onderzoek naar het neerhalen van MH17. Het Nederlandse OM heeft in oktober 2014 het eerste rechtshulpverzoek gedaan in deze zaak en nadien verschillende malen nadere vragen gesteld. De Russische autoriteiten hebben eerder informatie verstrekt, maar nog niet alle vragen beantwoord.
Over de openstaande vragen is nu overlegd. De Russische autoriteiten hebben hun wens om mee te werken herhaald en zijn zich bewust van de noodzaak dat de nu nog openstaande verzoeken voortvarend moeten worden beantwoord. De RF heeft gesteld bereid te zijn om volledig mee te werken.
Met andere woorden, het
Kremlin heeft het kabinet afgewimpeld, en Rutte en co. hebben dat laten gebeuren. Vervolgens komen ze heel trots terug naar de Tweede Kamer en doen ze net alsof ze Neerlands belangen vertegenwoordigen.
Als het kabinet het serieus meende zou Rutte linea recta naar de Verenigde Naties stappen om daar openbaarmaking van de beelden af te dwingen. Rusland en alle andere betrokken partijen hebben namelijk beloofd volledig mee te werken aan het onderzoek. Nu de Russen dat overduidelijk niet doen kan de VN het Kremlin alsnog daartoe proberen te dwingen, maar dan moet Nederland wel de moed hebben om deze zaak daar aanhangig te maken.
Maar dat zit er dus niet in. Want stel je voor dat je Poetin boos maakt. Dat is maar eng.
Overigens een ander punt: de Amerikanen hebben hun ruwe radarbeelden ook nog niet gedeeld. Als die beelden honderd procent duidelijk maakten dat alleen Rusland en de rebellen zich bezighielden met onfrisse zaken hadden ze die beelden onderhand ongetwijfeld laten uitlekken. Ik kan dan ook niet aan de indruk ontkomen dat zowel de Russische als de Amerikaanse beelden bewijzen dat beide zijden in dit conflict dingen doen die ze niet met de rest van de wereld willen delen, en dan met name in het luchtruim boven Oekraïne.
Dat kan zo zijn, maar ook als Amerika en haar bondgenoten zaken hebben gedaan die ze niet publiek willen maken -- zoals: actiever zijn in het luchtruim dan mensen denken, inclusief luchtgevechten -- blijft het een misdrijf om een passagiersvliegtuig uit de lucht te schutten. Technisch was er niets mis met vlucht MH17. Rusland en de 'rebellen' hadden zich er in drie seconden van kunnen verzekeren dat het een passagiersvliegtuig was en geen militair vliegtuig. Dat ze dat niet gedaan hebben is overduidelijk in strijd met het internationale (oorlogs-) recht.
