Ik woon in de hoofdstad - en ben dus vóór de kunsten

Veel gepiep uit het kunstwereldje over de bezuinigingen die het kabinet op de kunsten wil plegen. Die bezuinigingen zouden 'buiten proportie' zijn, waaruit een inherent verlangen naar de kleinburgerlijke (want proportionele) kaasschaaf spreekt. Niet ontkend kan worden dat er uit de kabinetsvoornemens een geest opstijgt om met 'linkse hobby's' af te rekenen, en daartoe behoren uiteraard de kunsten, die met de grachtengordel en de culturele elite worden geassocieerd. Het kabinet-Rutte is inderdaad weinig Amsterdams, in tegenstelling tot zijn voorganger, al kende dat een hoog VU-gehalte (en dat is Amstelveen). De man die dit kabinet gedoogt, komt uit een zuidelijke grensplaats met Duitsland, en de Fortuynrevolte startte niet voor niks in Rotterdam, de tweede stad van het land (een eeuwige frustratie), waar ze niet van kunst houden (ondanks Boymans van Beuningen) en de afkeer van '020' voelbaar is.

Ik woon in de hoofdstad, hou wel van de kunsten en heb eigenlijk ook geen moeite met kunstsubsidies, al geloof ik ook dat de echte kunstenaars zich niet van de staat afhankelijk maken en vooral gedijen wanneer zij tegen de stroom in gaan (al is dat een romantisch zolderkameridee). In de acht jaar dat ik in Amsterdam woon, waren overigens wel de belangrijkste musea gesloten, al is er ook het een en ander bijgekomen (het Muziektheater aan het IJ, de Hermitage). Ik ben het eens met Frits Bolkestein, die ook in Amsterdam woont, dat er best méér naar de kunsten kan. Hij pleitte voor een vergelijkbaar niveau met Duitsland en Frankrijk, maar omdat Nederland een klein land is met een klein taalgebied, zou je zelfs kunnen beweren dat er meer ondersteuning naartoe moet. Wij hebben hier nu eenmaal een kleiner publiek waardoor het moeilijker is 'de eigen broek hoog te houden'. Een kabinet dat Nederland 'Nederlandser' zegt te willen maken, zou daar ook gevoelig voor moeten zijn. Maar het kabinet is vooral gevoelig voor de smaak van de modale burger, en die houdt niet van muzikantenmuziek, kunstenaarskunst en gesubsidieerde toneelvoorstellingen voor vrienden en bekenden (die in de grachtengordel juist zo gezellig zijn naarmate er meer vrienden en bekenden komen). Het is waar dat veel avantgarde het soort kunst geworden is dat al veertig jaar geleden werd gemaakt en lang zo avantgardistisch en vernieuwend niet meer is. Daar kan dus best in worden gewied. Alleen: het zal niet veel opleveren. Het bewaren van het culturele erfgoed, de belangrijkste taak van het kunstenbeleid, kost daarentegen veel meer en ik zie niet goed waarom er op het Concertgebouworkest gekort moet worden en op al die grote musea waar ook een groot internationaal publiek op afkomt. Dat hoort nu eenmaal bij een (Europese) hoofdstad. Daarbij heeft Nederland een rijk cultureel leven. Ook in de provincie wordt veel en vaak op verrassend hoog niveau aan muziek gedaan. Er wordt getoneelspeeld en er worden musea bezocht, en geregeld is het zo druk dat ik met mijn museumkaart weleens het gevoel krijg of het niet wat minder kan. Want er zullen veel Nederlanders zijn die nooit naar een museum of een schouwburg gaan, maar het zou mij niet verbazen als Nederland in internationale vergelijkingen hoog scoort als het op het consumeren van cultuurgoed aankomt. Je kunt wel zeggen dat dit dan door de particuliere sector gesponsord moet worden (dat gebeurt ook), of dat de toegangsprijzen verder omhoog moeten, maar dan moet zo'n sponsorcultuur (die in Amerika floreert) er wel zijn. En daar zijn wij als particulieren nu net weer te zuinig voor, zeker als we gewend zijn dat de staat hieraan meebetaalt.

Ik vind dat helemaal niet erg, en je kunt er zeker een teken van beschaving in zien. Van burgerbeschaving. Gewoon mee doorgaan, zou ik zeggen, en als er nu een hap van de budgetten afgaat, kunnen de budgetten bij het volgende kabinet weer omhoog. De kunsten kunnen nu in het huidige benepen klimaat laten zien wat ze werkelijk waard zijn, dus niks inspirerender dan kleingeestigheid. Verder begrijp ik best dat het huidige kabinet met het buitenproportioneel korten op de kunsten een 'statement' heeft willen maken (een afrekening met de culturele elite), en dus een vorm van symboolpolitiek bedrijft, om even duidelijk te maken dat de bordjes zijn verhangen. Het 'scoort' lekker in het land als allerlei gepriveligieerde grachtengordeldieren tegen de bezuinigingen te hoop lopen. Maar ik denk ook dat het kabinet dat niet openlijk zal willen toegeven. Het zou me niet verbazen als we uiteindelijk dan toch weer - heel Hollands - bij de kaasschaaf uitkomen.