Geen genade voor "white trash"

“Joe”, de  nieuwste film met Nicolas Cage, is niet voor de weekhartige kijker. Regisseur David Gordon Green biedt geen enkele geruststelling, geen genade. Wel verlossing. En een heel klein beetje hoop.

Het verhaal draait om white trash in Texas. De vijftienjarige Gary (ontroerend gespeeld door Tye Sheridan, eerder te bewonderen in “Mud”), zijn zusje Dorothy, hun apathische moeder en zwaar alcoholistische, gewelddadige vader zijn neergestreken in het kleine stadje waar Joe (Nicolas Cage) woont en werkt als bosbouwer. Hij vergiftigt nutteloze, zwakke bomen, zodat ze plaats kunnen maken voor jonge, sterkere aanplant. Gary’s familie is op de vlucht voor lieden, die nog een appeltje met vader te schillen hebben. Zo lijkt het altijd te gaan. En Gary is inmiddels gewend om de rol van kostwinner te spelen door overal - waar hij maar kan - te werken en geld te verdienen.

Na de eerste scène van de film is het al volstrekt duidelijk, dat mensen in deze kringen niet echt gewend zijn zachtzinnig en liefdevol met elkaar om te gaan. Er is zoveel onmacht en woede, dat alleen drank de emoties lijkt te kunnen verdoven. En tegelijkertijd zorgt diezelfde drank natuurlijk voor agressie en geweld en nog meer problemen. Een vicieuze cirkel waarvoor Joe Gary wil behoeden, omdat Gary vol van jeugdig optimisme en levenskracht is. Maar er is meer

Dus biedt Joe Gary een baantje aan en daarnaast ook zijn vriendschap: hij wil er alles aan doen om ervoor te zorgen dat Gary wèl goed terecht komt. Maar juist daardoor wordt Joe langzaam zijn eigen duistere verleden ingezogen. En uiteindelijk dreigt datgene, wat Joe herkende in Gary en hem heeft bewogen de jongen te helpen, hem noodlottig te worden. Alle weggestopte agressie, alle trauma komt weer boven en zijn eigen uitzichtloze, lege en doelloze bestaan vliegt hem naar de strot. Joe verandert in een tikkende tijdbom met alle gevolgen van dien.

In het begin van de film zijn er scènes die een vervreemdend effect hebben: door de slow motion en de muziek. Soms lijken ze ook zinloos en nietszeggend, net als kleine eigenaardigheden in de dialogen of handelingen. Maar uiteindelijk blijkt alles te passen in het ritme en het verhaal dat de regisseur heeft opgebouwd en dat culmineert in een dramatische apotheose, waarin er geen genade is. Alleen de dood biedt verlossing voor getroubleerde zielen.

Geen film waarvan je vrolijk naar buiten huppelt dus. Ondanks de allerlaatste scène van “Joe”, die hoop en optimisme uitstraalt, is de zwaarmoedigheid daarvoor te groot. Toch is “Joe” zeker de moeite waard. Om de rollen die Cage en Sheridan neerzetten. Om te ervaren hoe een subliem opgebouwde spanning op je inwerkt. En om zo een aangrijpend verhaal heel dichtbij te laten komen en onontkoombaar te begrijpen dat moreel juist handelen wel degelijk een verschil kan maken en daarom noodzakelijk is. Ongeacht de consequenties.

Wrang detail. Regisseur Green werkt vaak en graag met amateurs. Zo werd de rol van Gary’s vader gespeeld door een heuse dakloze alcoholist, genaamd Gary Poulter. Enkele maanden na het afronden van de opnames viel Poulter dood neer in de straten van Austin, Texas...