Een serieus verzoek om een egoïstische Kerst

Het kerstfeest zoals wij Nederlanders dat kennen demonstreert haarfijn de morele spagaat van moderne westerse maatschappijen. Ik doel op het belang van commercie en handel, naast de uitingen van een ingebakken altruïsme. Nu is het kerstfeest voor de (ruime) meerderheid van de Nederlanders geen religieus feest. Maar het is een uitstekend voorbeeld van de adoptie van christelijke waarden door seculieren. Niet de waarde van de geboorte van Jezus maar de waarde van het opofferen van jezelf aan anderen, de waarde van altruïsme. De oorsprong van deze waarde verschilt voor iedereen, maar de notie dat Kerst draait om geven, en dan vooral geven aan anderen is helaas zeer breed gedragen.

Let wel, ik maak geen bezwaar tegen geven aan anderen, ik maak bezwaar tegen de morele argumentatie voor het geven. Iets geven aan een ander, iets delen, kan een prachtige daad zijn, mits deze daad is gebaseerd op een deling van waarden tussen de betrokken personen. En laat dat nu net zijn waar Kerst niet om draait. Geven aan mensen die waardevol voor je zijn is veel te egoïstisch: met Kerst behoor je te denken aan vreemden, dat is de kerstgedachte. Hoe vreemder de persoon die je helpt is, zal bepalen hoeveel lof je zal oogsten.

Kerst is een soort 'correctie' op een zondig jaar, de jaarlijkse aflaatbrief voor alle zondaars. Het altruïstische element van het kerstfeest is een krampachtige poging om mensen ''sociaal correct'' gedrag aan te leren. Dat deze houding in essentie anti-kapitalistisch is wordt door de demonisering van Ebenezer Scrooge duidelijk, hij staat symbool voor het grote kwade kapitaal.

Dat de films waarin Scrooge wordt aangevoerd als kapitalist worden bekeken op de meest technologisch hoogstaande televisies voelt voor veel mensen niet hypocriet aan blijkbaar. Het is wederom het kapitalisme dat een podium geeft aan hen die vijandig staan tegenover vrije markten en eigendomsrechten.

In de Verenigde Staten, het meest commerciële en religieuze land in het Westen spreekt men van een "oorlog tegen kerstmis" nu het religieuze aspect ook daar terrein verliest.

In werkelijkheid is het de morele doctrine van opoffering en altruïsme achter Kerstmis die in oorlog is met onze menselijke aard en egoïstische gedragingen.

Ik stel voor dat we deze 'verminking' van onze menselijke natuur niet accepteren. Dat we kerst als seculieren vieren als feest ter ere van het afgelopen jaar. Waar de cadeautjes de concrete vruchten zijn van de harde arbeid die is geleverd. Nu zijn er zeker Nederlanders die dit gebruik reeds praktiseren maar niet filosofisch onderbouwen. En vanwege die afwezigheid van een morele argumentatie blijft onze cultuur gedomineerd door altruïstische uitingen rond kersttijd.

Neem nu Serious Request van 3FM. Er is geen bezwaar te verzinnen tegen een oprechte geldinzamelingsactie ter bestrijding van een concreet probleem. Het probleem van de jaarlijkse parade rond het glazen huis is niet het doel maar de middelen. Het uit vrije wil uithongeren van jezelf om geld los te krijgen is moreel abject en het is het is een symptoom van een pervers element in onze cultuur.

De gedachte dat een individu eerder bereid is geld te geven aan een DJ omdat deze zichzelf dagenlang eten onthoudt is walgelijk en het doet geen enkel recht aan de werkelijke problematiek die deze figuren beweren te willen bestrijden. Als de gedachte achter dit principe klopt, zijn we een moreel zieke natie. Als de premisse niet klopt, dienen we ons af te vragen hoe de mensen achter Serious Request tot hun keuzes zijn gekomen.

Nu laat ik buiten beschouwing de strijd tussen steden om het glazen huis te vestigen en potsierlijkheid van de vele BN’ers die een bijdrage leveren. Die belangen zijn tenminste nog ingegeven door een vermeend eigenbelang. De ingeving jezelf uit te hongeren en de wens dat te willen aanmoedigen bij anderen zou in onze maatschappij geen plaats moeten hebben, en al zeker geen prominent podium.

Het altruïsme geëtaleerd door Serious Request vertelt ons niet alleen dat het gaat om het geluk van de ander, in dit geval gaat het nog verder. Het impliceert dat individueel lijden de handeling van geld inzamelen nobeler maakt dan hetzelfde doen met een gevulde buik. Mogelijk zit de motivatie niet zo diep en zijn deze DJ’s slechts narcisten die het enkel doen voor de aandacht. Dat zou ons niet moeten afleiden van het benoemen van de bron achter hun gedragingen.

Nu gaat het er mij niet om dat Nederlanders geen geld meer geven aan dit project omdat de bedenkers dwazen zijn met een altruïstisch moreel kompas. Het gaat erom dat mensen aan deze organisatie communiceren dat jezelf uithongeren walgelijk is en dat het geen invloed heeft op de bereidheid van mensen om te geven aan doelen die ze aan het hart gaan. Het is de publieke steun voor dit project die het uitgedragen altruïsme legitimeren. En daarom een serieus verzoek om een egoïstische Kerst voor iedereen.