Begin van het begin: Portugal uit eurozone

Die eurozone gaat nog eens heel groot worden, vooral als allerlei derderangslanden de eurozone verlaten. En dat gaan we misschien meemaken: de Portugese minister van Buitenlandse zaken heeft openlijk gespeculeerd dat zijn land uit de eurozone zal worden gezet als het gered moet worden. Dat zouden wel eens profetische woorden kunnen zijn.

Als Ierland ertoe besluit shamrocks aan de afgrond te gaan plukken en de eurolanden springen bij met het euronoodfonds, dan zal dat de tweede keer zijn. Welvarende Europese landen zullen zich afvragen waar ze eigenlijk mee bezig zijn. Zuid-Europa is namelijk een zinkend schip. Landen als Griekenland, Portugal en Italië zullen namelijk niet door noodfondsen gered worden, hoe groot ook. Noodfondsen veronderstellen dat de wortel van het probleem van economische aard is. Niets is minder waar. De schuldencrisis waar de eurozone momenteel mee kampt is de consequentie van een cultuurprobleem.

Zoals we op school hebben geleerd, zijn alle culturen exact gelijk. Dat doet er niet aan af dat sommige culturen 'anders' zijn. (Mag ik dat zo zeggen, juf?) Zuid-Europese landen hadden voor de euro allemaal eigen valuta. Dat was schitterend, want daar kun je mee doen wat je wilt. Zo kun je lekker socialistisch potverteren en je schuldenlast laten groeien. Op het moment dat beleggers meer risicopremie van je eisen, omdat ze die enorme schuldenlast wat angstaanjagend vinden, doe je wat aan je schuldenlast. Niet door economisch prudent beleid, maar door de centrale bank opdracht te geven - Maar, dat kan toch helemaal niet? Klopt, maar het gebeurde wel - geld bij te drukken om op die manier zowel de schuldenberg door inflatie te laten krimpen, als de exportpositie te verbeteren. Zie daar, het monetaire beleid van Zuid-Europa in een notendop. Niet te hard werken, potverteren en dan de god van inflatie aanroepen. Zijn er overigens meer mensen die de overeenkomst met de VS zien?

Dat kun je allemaal doen, zo lang je een eigen munteenheid hebt. Als je gebonden bent aan een gezamenlijke munt als de euro, heb je echter niet langer de macht om geld bij te laten drukken wanneer dat uitkomt. Potverteren kan niet langer zonder dat de markten je daarop afrekenen. Noord-Europese landen zagen daarin juist een soort veiligheidmechanisme: Zuid-Europese landen zouden gecorrigeerd worden door de markt en hun economische beleid herzien.

Niet dus: economische druk kan nooit een cultuurverandering teweeg brengen. En bovendien, toen de markten echt wilden straffen en al met het zwaard gereed stonden, besloten we de borgtocht voor een land als Griekenland te betalen. De eurozone is een idealistisch construct dat vooral door getekend wordt door een ongekende onwetendheid van culturele identiteit. Noord- en Zuid-Europa hebben een totaal andere cultuur. Het Noorden is voornamelijk protestants, het Zuiden voornamelijk katholiek. In het Noorden staan hard werken en spaarzaamheid meer in aanzien dan in het Zuiden. Zie daar het fundamentele probleem van de eurozone: twee cultuurgebieden die zich niet laten verenigen. Als Portugal, door de wet op rekken, uit de eurozone wordt gezet, is dat het begin van het begin: de eurozone zal zich herschikken. Hopelijk langs culturele lijnen, want alleen dan heeft een gezamenlijke munt toekomst.