Column Paul Cliteur: De wereld van het internationale recht en de wereld van de internationale betrekkingen

Wat moeten we nu doen met de Oekraïne? Helaas is het iets minder eenvoudig dan met vele andere conflicten waarmee we te maken hebben gehad de afgelopen tijd. Dat heeft te maken met de bijzondere positie van supermachten. Supermachten met kernwapens en de mogelijkheid van wederzijdse vernietiging.

Als we het benaderen vanuit het internationale recht en de ethiek is het eenvoudig. Rusland is de agressor. Rusland is een soevereine natie binnengevallen en verdient daarvoor de veroordeling die het nu wereldwijd krijgt. We kunnen elkaar alleen overtreffen in de mate en de heftigheid van de verwerping van het optreden van een dictator.

Maar als we het benaderen niet vanuit het internationaal recht en de ethiek maar vanuit de theorie van de internationale betrekkingen ontstaat een ander beeld. In de theorie van de internationale betrekkingen gaat het om de vraag: hoe bewaren we de vrede in een wereld waarin grootmachten zich niet houden aan het internationale recht en de ethiek?

Hoe kunnen we in die wereld voorkomen dat de grote oorlog van allen tegen allen uitbreekt? In de wereld van de internationale betrekkingen worden compromissen gesloten die vanuit de ethiek en het internationale recht onaanvaardbaar zijn. Vanuit de theorie van de internationale betrekkingen wordt het “niet zo zinvol” geacht de vraag te stellen of de dictator slecht is. Hij bestaat. En hij blijkt te kunnen “dicteren”. Dat is waarmee je te maken hebt.

Voor de Oekraïne betekent dit dat de westerse leiders en de leiders van EU staten óók een plan zullen moeten hebben voor de situatie dat Poetin niet zal inbinden. Niet zal worden weggewerkt in een paleisrevolutie. Je moet ook een plan hebben voor de situatie dat sancties tegen Rusland niet zullen werken. En dan komt, vroeg of laat, de vraag aan de orde of de Oekraïne lid moet worden van de EU en lid moet worden van de NAVO.