Zorgtoeslag: middenklasse opnieuw kind van de rekening

Nivelleren kan je blijkbaar niet afleren.

Het FD bracht vanmorgen het nieuws dat het kabinet na het zomerreces met een pakket belastingverhogingen pardon: 'ombuigingen' gaat komen ter waarde van acht miljard euro. Over dat voornemen heeft Frank vanmorgen al het een en ander geschreven. Ik wil een van de plannen eruit lichten omdat het instructief is voor het faalbeleid van Rutte II. We hebben het dan over het voornemen om de zorgtoeslag nog inkomensafhankelijker te maken.

De zorgtoeslag is een typisch produkt van doorgeschoten verzorgingstaatstaatdenken. De premies is bij de lancering van het nieuwe zorgstelsel in 2006 ingevoerd als compensatie voor eventuele hogere premies voor voormalige ziekenfondspatienten. De toeslag was dus bedoeld voor de minstbedeelden in onze samenleving, maar zoals dat wel vaker blijkt dat in praktijk een rekbaar begrip. Heel rekbaar zelfs: eind 2012 becijferde het CBS dat maar liefst 4,6 miljoen huishoudens inmiddels op de premie aanspraak kunnen maken. Meer dan zestig procent van alle huishoudens blijkt dus in aanmerking te komen voor een inkomensaanvulling die oorspronkelijk alleen voor de allerarmsten bedoeld was! Met het toenemend aantal ontvangers blijven ook de kosten van de zorgtoeslag de pan uitrijzen: van 2,4 miljard in 2007 naar 4,7 miljard in 2012 - een verdubbeling in zes jaar tijd. Nu heb ik net als Staatssecretaris Weekers geen idee welk deel daarvan naar Bulgarije ging. Duidelijk is wel dat een maatregel die zo ruim wordt toegepast in praktijk ook extreem fraudegevoelig zal zijn. 

Peperduur, veel te ruim toegankelijk en extreem fraudegevoelig: al met al meer dan voldoende reden dus om het voortbestaan van deze regeling ter discussie te stellen. Daarvoor leek op zich ook voldoende politieke steun te bestaan. De VVD zou dit soort inkomensafhankelijke regelingen immers een gruwel moeten zijn (zou...). En zelfs de PvdA was in principe voorstander van afschaffing, zo maakten ze in de aanloop naar de verkiezingen van 2010 al duidelijk. Er was alleen wel een quid pro quo: als de inkomensafhankelijke toeslag verdween, dan moest daarvoor een inkomensafhankelijke premie in de plaats komen. Anders zou er immers spraken zijn van denivellering en dat is niet eerlijk.  

Hoe het met dit plan is afgelopen hebt u afgelopen herfst kunnen meemaken. Het voornemen was om de opbrengst van de afschaffing van de zorgtoeslag te gebruiken om het tarief in de derde schijf van de inkomstenbelasting te verlagen, van 42 naar 38 procent. Het is even anders gelopen. Over de voorgenomen nivellering via de zorgpremie brak terecht een volksopstand uit. Zodat ook de voorgenomen afschaffing van de zorgtoeslag niet door ging. Zodat per saldo de tarieven inkomstenbelasting niet verlaagd maar verhoogd werden (door het verlies van de algemene heffingskorting is het effectieve tarief in de derde schijf vanaf volgend jaar zelfs 45 procent). Er moest immers toch iets gedaan worden om te nivelleren...

Nu staat de beperking van de zorgtoeslagregeling dus opeens weer op de agenda. De pot met goud aan het eind van de zorgregenboog is blijkbaar te verlokkelijk om blijvend te negeren. Op zich zou het prima zijn als de premie daadwerkelijk wordt afgeschaft, vooral als het geld wordt ingezet om de tarieven voor de inkomstenbelasting te verlagen. Zo maak je werk aantrekkelijker, geef je mensen meer te besteden en bezuinig je ook nog eens op bureaucratie. Maar we weten allemaal dat het voor de PvdA alleen bespreekbaar is als het systeem in zijn geheel per saldo sterk nivellerend blijft. De middeninkomens gaan dus op de een of andere manier gepakt worden. Een nieuwe poging om een inkomensafhankelijke zorgpremie in te voeren ligt niet voor de hand. Logischer is dat de inkomensgrens voor de toeslag fors wordt aangescherpt om zo het aantal claims te beperken. Gevolg daarvan is dan wel dat grote groepen in de middeninkomens er fors op achteruit gaan - in veel gevallen zelfs meer dan duizend euro per jaar. 

We moeten natuurlijk nog een slag om de arm houden - het kan zijn dat dit niet meer dan een proefballonnetje is, bedoeld om te testen hoe een dergelijke maatregel zou vallen. Protesteren we te luid, dan doen ze het toch maar niet. Maar omdat het niet de eerste keer is dat het kabinet zijn begerig oog op de zorgtoeslagenpot heeft laten vallen, ligt het voor de hand dat er wel degelijk serieus over wordt nagedacht. Zo dreigt hardwerkend Nederland dus opnieuw te worden gepakt, alleen maar omdat de PvdA geen denivellering wenst te accepteren. Solidariteit, noemen ze dat. En dat allemaal met de zegen van de VVD...