Waarom niet?
Tien jaar geleden schreef Nobelprijswinnares Doris Lessing het korte verhaal The Grandmothers.
Ze was toen al dik in de tachtig. Regisseur Anne Fontaine (Coco avant Chanel, Mon pire cauchemar) maakte er een opmerkelijk laconiek drama van.
Het is te begrijpen dat een regisseur zich zou wagen aan de verfilming van het gewaagde verhaal van twee moeders, die een verhouding hebben met elkaars zonen. Een onwaarschijnlijke en taboedoorbrekende thematiek, die enig inlevingsvermogen van de kijker vergt, ook al omdat de film met tamelijk grote stappen door de tijd heengaat.
We beginnen met de moeders als nog jonge meisjes, twee hartsvriendinnen met een lichte suggestie van meer dan dat. Hun levens zijn ongecompliceerd en blijven dat: ze trouwen, krijgen elk een zoon en wonen paradijselijk in grote huizen aan het strand wat spectaculaire shots oplevert van de glorieuze Australische kust. Liz (Naomi Watts) verliest haar man wanneer zoon Ian nog jong is, maar het gebrek aan een echtgenoot wordt gecompenseerd door de liefdevolle relatie met vriendin Roz (Robin Wright) en haar zoon Tom.
Tegen deze achtergrond ontwikkelt zich wanneer de jongens zijn uitgegroeid tot perfecte jongvolwassenen het echte verhaal: Ian wordt verliefd op Roz en de gevoelens zijn wederzijds. Uit een soort wraakactie begint Tom iets met Liz. Heel even is de situatie ongemakkelijk, maar al snel besluiten de vriendinnen dat ze er allemaal gelukkiger van worden, dus waarom niet?
Het is een onorthodoxe benadering van een dubbel taboe de liefde tussen oudere (maar zeer aantrekkelijke) vrouwen en jonge mannen, en die tussen vriendinnen en hun zonen en dat maakt het misschien wat moeilijk te verteren dat het geheel zich ontrolt als een voorspelbare soap, met simpele plotwendingen en zonder echte diepgang. Want natuurlijk kan het niet goed blijven gaan: Tom verlaat het nest en komt iemand tegen van zijn eigen leeftijd. Liz heeft moeite dat te accepteren, maar doet dat toch, en uit een soort van solidariteit en ineens ontwakend ethisch besef, besluit Roz haar relatie met Ian ook te beëindigen tot grote woede van de laatste.
Wat daarop volgt had mooi drama kunnen opleveren: afwijzing, onderdrukte emoties, onweerstaanbare aantrekkingskracht, bedrog, jaloezie. Maar Fontaine wikkelt het geheel af op een bijna laconieke manier. De jongens schikken zich wel heel gemakkelijk in hun nieuwe, conventionele rollen als mannen van nette vrouwen, die, ook weer geheel volgens de normen, een kind krijgen (een blond meisje voor de blonde Ian en zijn blonde vrouw, en een bruinharig meisje voor de donkerharige Tom en zijn brunette) waarmee ze vakantie komen vieren bij hun respectievelijke moeders.
Wat mist, is spanning, maar dat was misschien ook de bedoeling. In Lessings versie wordt benadrukt hoe gemakkelijk het leven is van de hoofdpersonen. Niet veel mensen op de wereld hebben levens zo aangenaam, onproblematisch en zonder reflectie: niemand aan deze gezegende kusten ligt wakker om te treuren over zonden, over geld, laat staan over voedsel. Het is deze ongecompliceerdheid die wringt. Want in de film wordt er wel degelijk geworsteld met emoties, maar dat blijft (ondanks de niet kinderachtige acteerprestaties van Wright en Watts) allemaal erg aan de oppervlakte. Daardoor blijft het lastig te begrijpen wat nu echt de basis is voor zowel de blijkbaar toch zeer diepgaande gevoelens tussen de oudere vrouwen en hun jonge minnaars, en die tussen de vrouwen onderling. Je zou denken dat het geen recht doet aan de complexe verhoudingen tussen mensen. Aan de andere kant kun je het ook zien als een verfrissende kijk op wat normaal gesproken een drama zou zijn. Wellicht was het de bedoeling van de regisseur niet op zoek gaan naar het waarom, maar je de vraag stellen: waarom niet?
