Vredesoverleg Syrië is een theaterstuk

In Zwitserland zijn de gesprekken begonnen over een mogelijke politieke oplossing voor de burgeroorlog in Syrië; in werkelijkheid is het een theaterstuk waarmee diplomaten menen hun salaris te rechtvaardigen. De echte oorlog kan niet besproken worden aangezien die diepgaand religieus en cultureel bepaald is, en dat zijn terreinen waar diplomaten en politici zich niet wagen.

Wat is de kern van het Syrische conflict? Hier komt het: in Syrië haten mensen elkaar omdat ze het conflict over de opvolging van de profeet Mohammed, dat in de zevende eeuw ontstond, nog steeds tot in hun botten ervaren. Niemand haalt het in zijn hoofd dit ter sprake te brengen.

De tirannie van de clan van de familie Assad heeft in de aanloop tot de burgeroorlog een aanwakkerende rol gespeeld, maar is een bijverschijnsel: de strijders daar, van welk pluimage dan ook, zijn er niet op uit een open samenleving naar westers model in te richten. Zij vechten voor hun eigen tirannieke staatsvorm.

Politieke oplossingen komen in dat deel van de wereld niet voor. Oplossingen worden via geweld afgedwongen. Een vreedzame overdracht van macht via verkiezingen is alleen mogelijk in functionerende burgerlijke samenlevingen waarin staatsorganen de continuïteit van de samenleving waarborgen. Alleen binnen zo’n model kan de ene groep politici de andere groep politici aflossen zonder dat er bloed vloeit.

Corruptie

Maar wanneer de scheiding der staatsmachten volledig afwezig is, corruptie een vast onderdeel van het bestaan is en mensen zich primair definiëren op basis van hun etnische of tribale identiteiten, kan geen burgerzin ontstaan. De enige vorm waarin de staat kan functioneren is de dictatuur.

Van Marokko tot aan Pakistan heeft zich geen burgerlijke samenleving kunnen ontwikkelen. In al die landen, onderling sterk verschillend, wordt de staatsmacht uitgeoefend door een intense coalitie van legerleiders en politici. Zodra het leger terugtreedt uit de politieke arena, vloeit er bloed en ruiken fundamentalisten – waarvan er tientallen variëteiten bestaan – hun kans.

Het bittere bij dit alles is, dat vaak de legerleiders tot de meest vooruitstrevende figuren in hun samenlevingen moeten worden gerekend. Zonder hun aanwezigheid nemen middeleeuwse fundamentalisten de macht over. Zie wat er momenteel in Irak gebeurt: dagelijks blazen terroristische zelfmoordenaars onschuldigen massaal op.

Syrië is een recent verschijnsel, uitgevonden door Britse en Franse koloniale machten. Er heeft nooit een onafhankelijk land Syrië bestaan. Libanon heeft evenmin ooit bestaan, net zo min als Jordanië of Saoedi-Arabië of het huidige Irak of Palestina.

Grenzen

De grenzen zijn door Europese ambtenaren op een kaart getrokken zonder dat zij zich veel rekenschap gaven van de lokale ressentimenten. De Britten gaven de landen die zij tot hun invloedssfeer rekenden koningen, de Fransen creëerden republieken. De puinhopen duren voort tot vandaag.

De religieuze component van het conflict in Syrië wordt nog eens aangescherpt door etnische verschillen. De Arabische Alawieten worden, vanwege hun eigenaardige religieuze gewoonten en ideeen, door de soennieten (die de grote meerderheid van alle moslims vormen) als ketters beschouwd.

De samenwerking tussen de Alawieten en het nietArabische sjiitische Iran maakt de haat nog feller. De Libanese Hizbollah, ofwel de Partij van God, wordt net zozeer gehaat door de soennieten: dit zijn Arabische sjiieten, ofwel verraders van de Arabische identiteit. En dan heb je ook nog eens de Koerden, die het meest vervolgde volk zijn. Volgt u het nog?

Waarover kan in Syrië gesproken worden? Het enige wat helpt is de opdeling van Syrië in verschillende staten op basis van religie en etniciteit, zoals het voormalige Joegoslavië na een gruwelijke burgeroorlog werd opgedeeld in kleine staten (een burgeroorlog die – vergeet dit niet - het late gevolg was van de religieuze en etnische haat die ontstaan was onder de Ottomaanse bezetting van de Balkan).

Ondergang

Alle fundamentalisten zoeken sinds de ondergang van het Ottomaanse Rijk na de Eerste Wereldoorlog de stichting van een nieuwe religieuze tirannie die alle etnische en tribale verschillen kan overstijgen en de onderlinge verschillen kan wegnemen door het primaat van de koran en de sjaria.

Zo konden de Ottomanen vele eeuwen regeren over een wereldrijk – in onze tijd is dat een illusie. Maar dat weerhoudt vele jonge moslims er niet van hun leven voor die illusie te geven.

Een variant van het concept van het Kalifaat werkt wel op kleine schaal in de huidige Arabische koninkrijken, waar de koningshuizen claimen direct of indirect af te stammen van de profeet, en daarmee hebben zij legitimiteit in de ogen van de gelovigen, en bijna iedereen is een gelovige.

Waarom lukt het de Arabische (en andere islamitische) landen niet aan het avontuur van de menselijke vooruitgang deel te nemen?

In Zwitserland kan ook deze vraag niet worden gesteld. In de islam heersen ideeën en waarden die die deelname verstoren, en alleen een islamitische reformatie kan ervoor zorgen dat moslims zich openen voor moderne concepten zoals gelijkwaardigheid van de geslachten, individualisme, vrijheid van meningsuiting, de aanvaarding van blasfemie en afvalligheid, enzovoorts.

Moslims zijn net zo intelligent of dom als niet-moslims, maar zij komen nauwelijks voor, tenzij zij in het westen leven, op de lijsten van patentaanvragers, Nobelprijswinnaars, belangrijke wetenschappers.

Uitzondering

De enige uitzondering in die Arabische oceaan van achterlijkheid en achterhaalde waarden en normen is het piepkleine staatje Israël. Grootte: de helft van Nederland. Inwoners: de helft van Nederland. Dat wordt geboycot ook al zijn de Israëlische Arabieren de meest vrije Arabieren die er zijn.

Ja, zij ondergaan helaas te vaak vormen van achterstelling, maar zij nemen deel aan de vooruitgang, zitten in het parlement en het Hooggerechtshof, zijn artsen en leraren en kunstenaars. Dus wordt Israël geboycot. Het weergaloze succes van het landje is een doorn in het oog van de fundamentalisten en de politiek-correcten, die elke discussie over de schadelijke consequenties van cultuur en religie smoren.

Zij dromen van een vrij Palestina, dat niet anders dan een nieuwe Arabische turbulente tirannie kan zijn - er zijn geen voorbeelden van een vreedzame Arabische samenleving met vrije burgers.

Maar gelukkig koken de hotelchefs in Zwitserland op hoog niveau. De diplomaten logeren in uitstekende suites. Topmatrassen. De leren achterbanken in de limousines zitten comfortabel. Waar het echt over moet gaan, kan niet besproken worden.