Vergeet niet wie nieuwe minister Martin van Rijn is: PvdA'er die Nederlandse verzorgingsstaat tot op bot uitkleedde

We zijn allemaal reuze blij dat voormalig staatssecretaris Martin van Rijn (PvdA) snel bereid was om minister van Medische Zorg & Sport Bruno Bruins te vervangen toen deze, platgezegd, door z’n hoeven ging. Van Rijn was een oude bekende uit kabinet-Rutte II, het coalitiekabinet van VVD en PvdA. Hij beleefde toen ‘ruige tijden’ door de grote hervormingen en bezuinigingen die hij met minister Edith Schippers doorvoerde. De gedachte was om ‘zorg dichter bij de mensen te brengen’ door taken over te hevelen naar gemeenten en fors te bezuinigen.

Van Rijn was instrumenteel bij het uitkleden van Nederland verzorgingsstaat. Ons land was ooit zo beroemd om de geweldige verzorgingsstaat, ‘aber das war einmal und kommt nie wieder’.

De verzorgingsstaat is anno 2020 echter tot het bot uitgekleed. Vele duizenden verzorgers in verzorgtehuizen verdwenen. Zieken en bejaarden moesten zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Zo kon ‘langdurige zorg betaalbaar blijven’, zo was de gedachte van het kabinet-Rutte II. Nota bene Martin van Rijns eigen vader stapte naar de pers om zich te beklagen over de mensonterende situatie in het verpleeghuis van zijn dementerende vrouw. De beelden zijn toen diep de huiskamers binnengedrongen. Wat een ongekende afgang was dat voor Van Rijn. Voorts kreeg Van Rijn kritiek voor het debacle rond uitbetalingen van persoonsgebonden budgetten, de pgb’s. Hij wilde de fraudegevoeligheid van deze pgb’s voor zorgbehoevenden tegengaan door ze uit te laten betalen door het AOW-administratiekantoor, de Sociale Verzekeringsbank. Maar deze bank kon het niet aan, waardoor tienduizenden patiënten de dupe werden. Van Rijn had blijkbaar niet goed begrepen wat de capaciteit was van de Sociale Verzekeringsbank.

Later werden ziekenhuizen gesloten, ondanks het felle protest van Fleur Agema van de PVV. Een complete afbraak van zorg vond plaats onder goedkeurend oog van onze premier Mark Rutte, compleet visieloos, of de visie moet zijn geweest om de zorg uit te kleden ten koste van zorgbehoevenden. Geen wonder dat nu er binnen de rijksbegroting de nodige ruimte bestaat om uit te geven. Minister Wopke Hoekstra gaat spenderen om de marksector overeind te houden. Er vindt dus een uitruil plaats tussen een sector die in feite tot de overheid toebehoort ten gunste van de marktsector. Mij dunkt dat het goed is om dit helder te plaatsen. Als je een overheidstaak kapot bezuinigt wil je wel geld overhouden voor de marktsector, maar ten koste van zorgbehoevenden. Dit is tot en met asociaal. Hier past geen andere conclusie.

Om te zeggen dat het kabinet met Martin van Rijn een bewindspersoon heeft binnengehaald zonder weerga, ‘zéér bekwaam’ om met Wim Kan te spreken? Nou nee, dat is beslist overdreven. Wat deze coronacrisis in ieder geval duidelijk maakt is dat de zorg in ons land ver beneden de maat is. Volgens Pieter Lakeman ging tijdens de regeerperiode Rutte het aantal verpleegdagen omlaag van 10,8 miljoen naar 8,5 miljoen. Het aantal bedden daalde van 44.800 naar 37.700. Dat zijn dalingen van 20%. Het aantal IC-bedden daalde van 1900 naar 1200, een daling van 37%. En dat terwijl de bevolking toenam naar een hallucinant aantal van 17,5 miljoen zielen bij een sterke vergrijzing en een sterke toename van de zorgbehoefte. Een toename in plaats van een afname van het aantal bedden zou dus logisch geweest zijn gegeven de veroudering en toename bevolking.

Het beddenratio in Duitsland bedraagt 8,1, in Frankrijk 6,1, in België 5,1, in het Verenigd Koninkrijk 3,6, Nederland sukkelt helemaal onderaan met 2,3. Wij moeten ons diep schamen. De conclusie kan niet anders zijn dat kabinet Rutte zorg in het geheel geen prioriteit heeft toebedeeld. Het beleid was gericht op bezuinigen, bezuinigen en nog eens bezuinigen op de zorg. Dit ten koste van ouderen en zorgbehoevenden. Het beleid van kabinet Rutte ten aanzien van zorg is desastreus geweest en de huidige coronacrisis maakt dit glashelder. Achteraf praten is altijd gemakkelijk, dat weet ik wel. Een bekende uitspraak is dat een dom volk ook domme politici krijgt. Welnu: quod erat demonstrandum. Wat te bewijzen was...

Wat deze crisis ook duidelijk maakt is dat prioriteiten anders dienen te liggen, ook op het gebied van de zorg. Geld dat opgebracht is door burgers dient optimaal voor die burgers ingezet te worden. Daar hebben ze recht op. Het is hun geld en burgers hebben politici ingehuurd om daar optimaal voor te zorgen. Deze stelregel is in het recente verleden met voeten getreden en dat moet anders. Wat ook tegen het licht gehouden moet worden is het functioneren van ons zorgsysteem, de zorginstellingen, de verzorgers/medici en de zorgverzekeraars.

Ik ben hier allerminst een expert, maar het komt mij voor dat het huidige systeem van marktwerking binnen de zorg niet goed werkt. Het werkt niet goed als medici als kleine zelfstandigen voor hun eigen brood gaan optimaliseren, terwijl zorg een product is van algemeen belang is en dus naar mijn mening behorend tot de overheid. Nu moeten we erkennen dat de overheid een verdraaid ineffectieve dienstenverstrekker is, zie UWV en de Belastingdienst. Maar de hallucinant slechte ontwikkeling van de zorg in ons land verdient herijking, en beantwoording van de vraag op we weer weg moeten van de marktwerking.

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”