Turkije gaat naar de stembus

Ein-de-lijk is het dan zover. Na ellenlange debatten, heksenjachten op kritische journalisten, burgers en politici, speeches die nooit op lijken te houden, en nog veel meer mogen 52 miljoen Turken dan ein-de-lijk stemmen. Helaas nog niet voor het parlement (of het presidentschap), maar op lokaal niveau, dus voor gemeenteraden en burgemeesterschappen. 

Toch zijn deze verkiezingen misschien wel belangrijker dan ooit. Ze worden namelijk gezien als een referendum over premier Erdogan, die met de dag autocratischer wordt. Een significant deel van het land steunt hem daarin, maar een groter deel wil er niets mee te maken hebben. De vraag is nu of dat grotere deel zich eindelijk achter één partij verenigt, of dat de AKP toch weer als grootste uit de bus rolt omdat de oppositie verdeelt is... en blijft.

De AKP-kandidaten voor het burgemeesterschap in Istanbul en Ankara staan al enige tijd behoorlijk onder druk. Met name in Ankara lijkt de islamistische burgemeester Gökcek diep in de problemen te zitten. Het zou zomaar kunnen dat hij de strijd verliest en dat Ankara een burgemeester van de seculiere oppositiepartij, de CHP, krijgt. Gezien het feit dat Ankara vrij conservatief is, Gökcek het daar al 20 jaar voor het zeggen heeft, en het de hoofdstad van Turkije is, zou dat een behoorlijke klap in het gezicht zijn van Erdogan.

De peilingen in die stad lijken erop te wijzen dat Gökcek inderdaad weleens ten onder kon gaan. Volgens Hurriyet Daily News (de Engelstalige variant van één van Turkijes grootste kranten) zou dat het 'langzame begin van het einde' inluiden voor de AKP... en dus voor Erdogan. 

In Istanbul is het ook heel spannend, maar de meeste experts gaan ervan uit dat de goede CHP-kandidaat, meneer Sarigül, het helaas toch zal moeten afleggen tegen zijn tegenstander van de AK Partij. Dat zou erg jammer zijn omdat Istanbul gezien wordt als Erdogans stad (hij was daar eerder burgemeester). Als zijn partij daar verliest is de AKP eigenlijk in één klap kapotgemaakt. Zelfs Erdogans eigen positie wordt dan nagenoeg onhoudbaar, zeker als een verlies in Istanbul gekoppeld wordt aan een nederlaag in Ankara.

Over de landelijke verhoudingen bestaat er ook nogal wat debat. De ene denkt dat de AKP uiteindelijk zal uitkomen op 45% of meer (vicepremier Arinc zet zelfs in op 54%; wat iedereen behoorlijk vermakelijk vindt), anderen denken ergens tussen 40% en 42%, weer anderen tussen 38% en 40%, en ik verwacht zelf ergens tussen 35% en 38%. Dat is: aangenomen dat er niet op grote schaal stemfraude wordt gepleegd.

Want ja, dat is een serieuze zorg. Er zijn namelijk al veel meldingen binnen gekomen van AKP-politici en toezichtshouders die valsspelen:

 

 

 

En dat zijn er dan nog maar een paar. Ik had er aanzienlijk meer kunnen selecteren. 

U ziet: het is echt laaiend spannend in Turkije. Alle middelen worden ingezet - met name door de heersende AK Parti - om deze verkiezingen te winnen. Het land is tot op het bot verdeeld, emoties lopen steeds hoger op. Het is nu al zover dat een vriendin van me onlangs zei dat ze conservatieve vrouwen "wel een klap" wilde verkopen. "Ik kan ze niet meer uitstaan," zei ze toen we elkaar toevallig tegen het lijf liepen.

Uit gesprekken met andere (moderne én conservatieve) Turken leid ik af dat ze alles behalve de enige is die er zo over denkt. Zij (de modernen) zien het - terecht! - als een strijd tussen een sterk autocratische overheid die grenzeloze macht nastreeft en vrijheid. Zelfs - of misschien vooral - als ze deze verkiezingen niet toeslaan zal hun onrust toenemen, terwijl de AKP een mogelijke zege zal interpreteren als een vrijbrief om nu écht los te gaan.

Tenslotte: gezien mijn eerdere reportages uit Turkije zal het u ongetwijfeld niet verbazen dat ik hoop dat de AKP vandaag keihard wordt afgestraft voor Erdogans dictatoriale gedrag. Het zou werkelijk fantastisch zijn als zowel Ankara als Istanbul (Izmir blijft zonder twijfel in handen van de CHP) in handen komen van de oppositie. Het einde van Erdogans politieke carriere komt dan namelijk in zicht. 

Als het bij een overwinning in één van die steden blijft wordt het verval van de AKP eindelijk ingezet. Ook dat is voor een ieder die om individuele vrijheid en rechten geeft fantastisch nieuws. Daar staat tegenover dat, als de AKP die steden allebei in handen houdt, Turken zich kunnen voorbereiden op een machtsgreep zoals ze nog nooit gezien hebben. Dat zou werkelijk verschrikkelijk zijn voor dit mooie land.