Teeven: zwaardere straffen voor jeugdige criminelen

Een paar jaar geleden was er veel ophef rondom een 16-jarige jongen die schuldig werd bevonden voor doodslag van een 56-jarige postbode, maar vervolgens slechts twee jaar het gevang in moest. Het OM eiste weliswaar vijf jaar, maar de rechter koos ervoor om de dader niet als volwassene te berechten. Gevolg was dat de jongen de maximale jeugddetentie kreeg: twee jaar, slechts.

Vermoedelijk voor dit soort gevallen gaat VVD-staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie) een 'adolescentenstrafrecht' invoeren: een 'samenhangend sanctiepakket' voor 15- tot 23-jarigen. De maximale jeugddetentie wordt verhoogd naar vier jaar, bij een zwaar zeden- of geweldsmisdrijf kan niet meer enkel een taakstraf gegeven worden, 'jeugd-tbs' kan worden omgezet in (langer durende) gewone tbs, etc. Waar het op neer komt: zwaardere straffen voor jeugdige criminelen.

Een goed plan; zwaarder straffen werkt namelijk, ookal gaat dit gegeven in tegen één der geboden van de linkse kerk. “Crime Keeps on Falling, But Prisons Keep on Filling”, zo kopte The New York Times ooit. Zelden was een 'maar' zo misplaatst; meer criminelen in de cel betekent immers minder criminelen op de straat en dus, juist, minder criminaliteit. De onvolprezen econoom Steven Levitt deed er onderzoek (pdf) naar en bevestigde deze rederening.

Zijn de crimineeltjes na hun zwaardere straf dan genezen van hun criminaliteit? Nee, vermoedelijk niet. Maar voor de duur dat ze opgesloten hebben gezeten had de maatschappij in ieder geval geen last hen. Bovendien schrikken zwaardere straffen ook nog eens af. En ja, ook dit gaat tegen een gebod van de linkse kerk in; criminelen zouden namelijk dergelijke rationale overwegingen niet maken. Onder de criminologen echter, wordt het steeds populairder om de dalende criminaliteit in veel Westerse landen toe te schrijven aan de stijgende welvaart: alle inkomensgroepen zijn er in welvaart op vooruit gegaan en aangezien je je inkomen verliest als je opgesloten zit in de cel, zijn de 'opportunity costs' van criminaliteit gestegen. Gevolg is, volgens criminologen, dat de criminaliteit minder aantrekkelijk werd en dus in hoeveelheid afnam. Dus inderdaad, ook criminelen maken, over het algemeen, rationele overwegingen.

Moraal van het verhaal: goed gedaan Teeven, want strenge gevangenisstraffen zijn niet alleen een preventiemiddel (voor de crimineel die opgesloten zit), maar ook een afschrikmiddel (voor de wanna-be-crimineel die nog vrij rondloopt).