Stoppen met euro is veel voordeliger dan daarmee doorgaan

 

6.1 Inleiding

Het opheffen van de euro is niet te betalen, althans volgens diegenen, die de eenheidsmunt tegen elke prijs willen redden. ‘Dan gaat het licht uit in Europa’ en zo. Zij doen aan bangmakerij. Ook analisten van grootbanken zoals ING[1] en UBS[2] doen daaraan volop mee. Deze banken waarschuwden in 2010-2011 dat het Griekse BBP met circa 10 procent zou krimpen als Griekenland uit de euro zou stappen. Bij het voortschrijden van de tijd is gebleken dat het Griekse BBP nog veel meer is gekrompen bij het door Griekenland continueren van de euro. De vraag dringt zich dan op: waarom deze bangmakerij? Ter voorkoming van ‘gezichtverlies’, uit eigen (korte termijn) belang? Zo ook de EC en aanvankelijk ook het IMF.  Zij produceren steevast veel te rooskleurige prognoses met betrekking tot het herstel van zwakke eurolanden zoals Griekenland, Portugal en andere. Met name de EC roept als sinds eind 2010 dat de eurocrisis voorbij is, terwijl de praktijk ons leert dat het in werkelijkheid niet beter maar juist slechter gaat. En zo schrijdt men stapje-voor-stapje voort, terwijl rigoureuze verbetermaatregelen vereist zijn.

De vraag dringt zich dus op of deze bangmakers wel gelijk hebben? Gaat het licht wel uit in Europa als we afscheid nemen van de euro? Zijn de kosten 'onbetaalbaar'? Zijn de gevolgen van een euro exit voor de (Nederlandse) export wel zo desastreus als beweerd wordt? Speelt (politiek) ‘gezichtsverlies’ niet ook een belangrijke rol? We herinneren ons immers nog maar al te goed dat ons juist uit de hoek van deze bangmakers was beloofd dat de euro en de Europese en Monetaire Unie ons hoge welvaart en volledige werkgelegenheid zou brengen in 2010. Maar wat zeggen deze bangmakers nu, nu economische ineenstorting, (massa)werkloosheid, armoede en politieke instabiliteit de uitkomst zijn?

Of zijn er misschien juist evidente voordelen aan het ontmantelen van de eenheidseuro die de nadelen daarvan overvleugelen?

Wat zijn de kosten van het opheffen van de euro dan? En -omgekeerd- wat zijn de kosten van het doorgaan met de euro? Het antwoord op die vraag is lastig te geven. Enerzijds, doordat precieze berekeningen onmogelijk zijn, economie is nu eenmaal geen exacte wetenschap, maar anderzijds ook omdat er natuurlijk altijd sprake kan zijn van onvoorziene gebeurtenissen, die een ander licht werpen op de zaak zoals oorlogen, rampen, revoluties, politieke richtingveranderingen en natuurlijk de internationale economische ontwikkeling buiten de eurozone. Of in ons Nederlandse huis: de aardbevingen in de provincie Groningen, waardoor de gaswinning wordt teruggebracht, hetgeen direct doorwerkt op de Nederlandse economie en staatshuishouding. Maar het is ook van belang, dat we ons realiseren dat niet alle relevante zaken ‘grijpbaar’ zijn. Een goed voorbeeld hiervan is 'vertrouwen' (of het gebrek daaraan). Vertrouwen van de financiële markten, van de consument en de producent, van de burger in de toekomst. Al deze niet-kwantificeerbare elementen maken juist dat economie géén exacte wetenschap is. Kortom, exacte berekeningen zijn onmogelijk.

Wel kun je in de economische wetenschap spreken van trendmatige ontwikkelingen in bepaalde scenario’s, zoals enerzijds doormodderen met de euro en anderzijds daarmee stoppen, onder gelijke omstandigheden (economen noemen dat ‘ceteris paribus’). Maar die trendmatige ontwikkelingen moeten uiteraard wel worden geïnterpreteerd met gezond verstand en een flinke dosis kennis van (financieel-economische) zaken.

Dit hoofdstuk is mede tot stand gekomen met behulp van euroresearcher en ontwerper van The Matheo Solution (TMS), André ten Dam. Tussen juli 2013 en januari 2014 besprak ik met hem op regelmatige basis op welke wijze de trends van de  ‘kosten & baten’ van het ontmantelen van de eenheidseuro zowel voor de eurozone als geheel als voor Nederland individueel inzichtelijk zouden kunnen maken. Tijdens die gesprekken kwamen we al direct tot de eerste conclusie dat er een 'referentiepunt' gekozen moest worden, waartegenover wij onze bevindingen konden plaatsen, het basisscenario. Het ligt voor de hand om voor dat basisscenario het huidige 'euro-doormodderscenario' te kiezen.

Verder concludeerden wij dat de gangbare theoretische rekenmodellen niet goed voldoen in de gegeven uit de hand gelopen situatie en ontwikkelingen in de eurozone. Die modellen gaan uit van min of meer stabiele situaties, maar daar is geen sprake van in de eurozone. De financieel-economische situatie in met name de zwakke eurolanden is verre van stabiel en de onderlinge macro-economische krachten tussen de eurolanden onderling zijn totaal uit het lood geslagen. Om van de politieke situatie maar te zwijgen.

Voorts kwamen we tot de conclusie, dat voor het uittreden uit de euro géén rekening moet worden gehouden met de reeds ontstane kosten, de zogenaamde ‘gezonken’ kosten (sunk costs) die boekhoudkundig nog niet zijn genomen, maar er natuurlijk wel zijn. In alle scenario’s zullen deze kosten immers hoe dan ook genomen moeten worden. Denk daarbij met name de noodzakelijke en onvermijdelijke afboeking van ‘slechte (staats)leningen’ tot een houdbaar niveau en de daarmee hand in hand gaande herkapitalisatie van onmisbare Europese systeembanken.  We hebben ons derhalve -met recht en reden- beperkt tot de daadwerkelijke toekomstige kosten en baten trends van de ontmanteling van de eenheidseuro.

[1] http://financialcourier.blogspot.nl/2010/07/emu-break-up-quantifying-unthinkable.html

[2] http://bruxelles.blogs.liberation.fr/UBS%20fin%20de%20l%27euro.pdf