Quantitative Easing Sinterklaas of Zwarte Piet?

Als we Griekenland als buitenbeentje (en blok aan het eurozone been) buiten beschouwing laten dan moeten we constateren dat de bailoutlanden weer op eigen benen kunnen staan.

Spanje (alleen voor de banken maar met hervormingsvoorwaarden), Portugal en Ierland kunnen in ieder geval weer op eigen -zij het wankele- benen staan en daar valt zelfs enige groei waar te nemen. Het dal waarin zij door de euro terecht zijn gekomen is echter diep en het zal heel lang duren voor er stabiliteit is. Maar er is enige vooruitgang. Ook dank zij de afgedwongen hervormingen. Maar er is vooral armoede bij de gewone man. Natuurlijk zou een devaluatie met eigen munt beter hebben gewerkt want interne devaluatie treft alleen de lonen van de werkenden, maar goed, we moeten denken binnen het kader van de euro.

Italië en Frankrijk zijn niet in staat om de arbeidsmarkt te hervormen. Dat is een boude constatering want dat maakt elke poging tot verbetering tot loze kreet. In Frankrijk is het geopperte balletje, loslaten van de 35 urige werkweek, al gestuit op de gesloten rangen van de syndicats, de vakbonden. Het Pact de Responsabilité (een op zich al wankele zaak die de bedrijven verplicht meer mensen in dienst nemen in ruil voor iets lagere werkgeverslasten) wordt door de socialisten in het parlement hooguit gedoogd maar de linkervleugel is mordicus tegen. Alleen de angst dat bij volgende verkiezingen Mevrouw Le Pen nog machiger zou worden houdt ze in het gareel.

In Italië stuit Renzi na harde woorden over door te voeren hervormingen op weerstand van de bureaucratie en het establishment. Hij wil, net als Hollande, meer tijd om nog te plannen hervormingen door te voeren. Geen van beiden houdt zich aan het Stability and Growth Pact, dat juist bedoeld was (de eurozone zit al 15 jaar vol goede bedoelingen) om de landen tot structurele hervormingen te dwingen. Beiden willen ze, na 15 jaren eurozone en plicht tot structurele hervormingen, nog meer tijd.

Deze twee zijn de grootste voorstanders van meer geld, door meer te lenen en door via Quantitative Easing, meer geld in de banken sector te zien vloeien. Voor beiden is het om een bankroet te voorkomen noodzakelijk, zonder dat bezwijken ze onder de schuldenlast en, zodra de rente gaat stijgen, de rentelast.

Zal QE hen echter tot hervorming brengen? Dat is een vraag die door vele analisten beantwoord wordt met de vrees dat juist de QE, die hen overeind zou moeten houden, de dringende noodzaak tot hervormingen  zal verminderen. Gezien de historie geen onverwachte vrees. Bovendien komen de gelden bij de banken terecht en niet in de economie. USA QE ging de gehele wereld over. Bedrijven zijn er alleen in geinteresseerd als er vraag naar hun producten is. Er is aanvoer zat, maar geen vraag, want er is geen geld onder de bevolking.

Draghi heeft in Jackson Hole erop gewezen, dat hervormingen een conditio sine qua non zijn, maar dat hij daar niet over gaat. In de Engelse pers lees ik weer die andere stelling, dat het gaat om herstel van vertrouwen, dat daardoor de economie weer zou kunnen opveren. Als je geen geld hebt heb je ook geen vertrouwen. Als de helft van de Nederlandse huishoudens al moeite heeft om rond te komen, en Nederland staat er relatief goed voor in de eurozone, hoe moet het dan in de zwakkere staten zijn? Lees mijn vorige stukken.

Hoe werkt QE in Japan? Men kan niet zeggen dat het een doorslaggevend succes is geworden. En daar wordt er met duizenden miljarden dollars gesmeten.

De enige manier om de burgers weer vertrouwen in de economie te geven is door hun koopkracht verhogen. Dat kan helaas alleen door structurele hervormingen door te voeren bij de overheid. Lasten voor burgers en bedrijven verlagen en zelf afslanken. Bureaucratie verminderen. Als dat niet kan houdt alles op, want elke geldinjectie zal verbruikt worden zonder de situatie te veranderen en dan zal weer een geldinjectie nodig zijn, enzoverder. Hopen op hulp uit het buitenland door groei daar, en dus mogelijkheden voor export, stuiten op te hoge arbeidskosten vergeleken met de mondiale concurrenten.

QE is een palliatief met nare bijwerkingen, een bazooka zonder richtmiddelen, dus een schot in het duister. De enige echte oplossing is elk land zelf zijn problemen te laten oplossen zonder voortdurende hulp van collega landen. Dat kan niet zonder de euro af te schaffen voor dat land. Elke andere financieel gebaseerde poging tot oplossing (=in theorie de gelijkschakeling van alle lidstaten) is tot mislukken gedoemd, ook een politieke unie. Die lost ook de economische verschillen niet op, zal zeker een gemiddelde daling van welvaart met zich meebrengen door structurele geldstromen naar minder presterende landen die in alle lidstaten tot onvrede zal leiden.

Patstelling.