-Column Dr. Gert Jan Mulder- Waarom Trumps nieuwe tarieven meer zijn dan economische symptoombestrijding
Op 2 april 2025 kondigde president Donald Trump een nieuw pakket aan importtarieven aan, bedoeld om de Amerikaanse handelsbalans te verbeteren en de binnenlandse industrie te versterken. De reacties van economen en beleidsanalisten waren vrijwel unaniem negatief: de maatregelen zouden ineffectief, protectionistisch en zelfs contraproductief zijn. Maar die afwijzing – haast reflexmatig – verdient een kritischer blik. Want hoewel deze maatregelen inderdaad een prijskaartje hebben, zijn ze misschien ook een noodzakelijke correctie op een decennialang structureel onevenwicht in de wereldhandel.
Een hardnekkig tekort en een groeiende schuldenberg
De feiten liegen niet:
• Het Amerikaanse handelstekort over de laatste 40 jaar bedraagt opgeteld ongeveer $13 biljoen.
• In dezelfde periode steeg de Amerikaanse staatsschuld van $1,8 biljoen in 1985 tot $35,5 biljoen in 2024 – dat is 124% van het BBP, vergelijkbaar met landen als Frankrijk en Italië.
• Jaar op jaar draait de Amerikaanse overheid structureel begrotingstekorten, waarvan de financiering steeds afhankelijker wordt van externe kopers van Amerikaans schuldpapier.
Tegelijkertijd is het belangrijk te erkennen dat veel andere economieën in diezelfde periode actief handelsbelemmeringen hebben opgeworpen tegen Amerikaanse producten. Van quota tot vitosanitaire regels, en van staatssteun tot verborgen protectionisme: landen als Japan, China en de EU hebben doelbewust hun thuismarkten afgeschermd terwijl ze wél toegang genoten tot de Amerikaanse markt. De VS waren, en zijn, de meest open economie ter wereld – maar die openheid is niet wederkerig gebleken.
De kritiek van economen – en de blinde vlek daarin
Mainstream economen wijzen steevast op het relatieve succes van de Amerikaanse economie: het BBP per hoofd van de bevolking is gestegen van $10.000 naar $60.000 in vijftig jaar tijd. Maar deze rijkdom is deels gefinancierd met schuld. De chronische tekorten in zowel de begroting als de handelsbalans zijn structureel geworden en worden afgedekt met kapitaalinstroom uit het buitenland en – steeds vaker – simpelweg het bijdrukken van dollars.
Men gaat er impliciet van uit dat dit systeem eindeloos houdbaar is. Maar dat is een risicovolle aanname. Wat als het vertrouwen in Amerikaans schuldpapier slinkt? Wat als het buitenlandse investeringsenthousiasme afneemt? Wat als er een kink in de kabel komt in de dollarhegemonie?
Een economische correctie die pijnlijk maar nodig is
Trump stelt nu juist die vragen. Zijn tariefbeleid is geen panacee – het zal niet onmiddellijk het handelstekort wegvagen, noch de schuld terugdringen – maar het is wél een poging om de onderliggende trend om te keren. Een poging om, zolang het nog kan, te zorgen dat de VS niet permanent afhankelijk blijven van een systeem dat op instorten staat zodra het vertrouwen verdampt.
En ja, dat beleid kost geld. Ja, het verstoort wereldwijde toeleveringsketens. Maar de status quo heeft óók een prijs: het verdwijnen van de Amerikaanse maakindustrie, werkloosheid in hele regio’s, en een wereldorde waarin de VS structureel het onderspit delven in handelsverdragen en regelgeving.
Slotbeschouwing: America First als economische zelfbescherming
Critici zien in dit beleid een terugkeer naar ouderwets protectionisme. Maar wie eerlijk naar de afgelopen decennia kijkt, ziet dat “vrije handel” in de praktijk zelden écht vrij was – zeker niet voor de Amerikanen. De maatregelen van Trump zijn niet puur defensief, maar strategisch. Ze signaleren dat de VS hun marktmacht gebruiken om evenwicht af te dwingen.
Mocht dat lukken, dan is Amerika spekkoper. En zelfs als het mislukt, kan men ten minste zeggen dat er gepoogd is de trend te keren voordat het systeem zichzelf opblaast. Zoals bij elke omslag geldt: de prijs van niets doen is op termijn hoger dan de prijs van ingrijpen.
