Provincie Fryslân is braaf en lui

Een bijdrage van Pieter Lukkes (ooit provinciaal planoloog).

Ons land c.q. Europa wordt steeds centralistischer. Dat zou gepaard moeten gaan met een toenemend inzicht in Den Haag of in Brussel in de processen, die men wil beheersen. Dat nu is niet het geval. Bijgevolg wordt hoe langer hoe meer gegrepen naar ondemocratische machtsmiddelen zoals de Crisis– en Herstelwet.

Die wet zou ons inmiddels wel uit de misère moeten hebben geholpen. Maar ra ra hoe kan het dat ons land ondanks die wet qua herstel achteraan bungelt? Het hele proces is ten koste gegaan van de bestuurlijke autonomie op lagere niveaus. Ook heeft de wetenschappelijke onderbouwing van het beleid er ten zeerste onder geleden.

Zojuist ontving ik een brief van de Rijksoverheid. Die meldt mij dat de plannen om grote delen van Nederland vol te zetten met 200 meter hoge windturbines dit najaar klaar zullen zijn. Verweer daartegen bij de Raad van State is niet mogelijk. Leve de dictatuur!

Vooral de perifere provincies, zoals Fryslân zijn de klos. Heeft de provincie zelf dan niets te zeggen? Ongetwijfeld wel, maar aan de Tweebaksmarkt (waar het provinciehuis is gevestigd) voert men de opdrachten uit Den Haag gedwee uit. Nu al leurt de provincie bij de gemeenten om die turbines geplaatst te krijgen. Onlangs is men in Drachten aan de deur geweest.

Geen enkele goede manager zou dit doen. Alvorens de turbines te plaatsen zou hij (mede omdat de wijde omtrek de gevolgen zal ondervinden) een viertal onderzoeken instellen. Die moeten harde cijfers opleveren bijvoorbeeld over kosten en baten, over nut en noodzaak, over het verlies aan ruimtelijke kwaliteit, over de dingen die niet meer kunnen omdat alle geld naar de turbines gaat enz.

Elke econoom en elke planoloog behoort deze en andere vragen precies te kunnen uitwerken en te vertalen in onderzoeksopzetten. Het provinciebestuur doet niet als deze manager. Het verzuimt om de Haagse drammers uit het VVD/PvdA kabinet te zeggen dat de provincie pas in actie zal komen nadat Den Haag deze vragen heeft beantwoord. Nou dan hoeft de provincie nooit meer iets te doen. Want Den Haag heeft die antwoorden niet en wil ze ook niet hebben. Dat is mij ruim 10 jaar geleden duidelijk geworden. Toen heeft een hoge ambtenaar op EZ mij verzekerd dat zijn ministerie deze onderzoeken nooit zal instellen omdat de minister – destijds Annemarie Jorritsma – vreesde dat de uitkomsten ervan politiek onwelgevallig zouden zijn.

Helaas doet Fryslân er niets aan om zelf achter deze zo belangrijke informatie te komen. Als reden daarvoor zijn in de loop der tijd al heel wat smoezen bedacht. Toch is het antwoord op deze vragen nodig om verantwoord te besturen. Als Den Haag niets doet dan zal de provincie zelf aan de bak moeten. Dat kan best. Want in het nieuwe provinciehuis wemelt het van de doctorandussen, juristen, ingenieurs, masters en ander hoog opgeleid – dus duur – volk. Die moeten aan het werk worden gezet om de basis te leggen voor een Fries (wind)energiebeleid. Het daartoe dienende onderzoek moet in eigen huis plaats vinden. Het is geen optie om dit onderzoek opnieuw gemakzuchtig uit te besteden aan dure adviesbureaus in het Westen van het land. Dat heeft in het verleden alleen maar flutrapporten opgeleverd.

Op grond van de resultaten van de onderzoeken kan de provincie harde feiten stellen tegenover de bla-bla en de anti-democratische methoden van Den Haag. Dan kan Fryslân de les eens lezen aan Den Haag in plaats van andersom. Aldus wordt persoonlijkheid getoond waarbij het niet past om zo naïef zijn te denken dat Den Haag wel voor ons zal zorgen. Ook wat de windenergie betreft gunt Den Haag ons graag de functie van afvalputje.

Ook de gemeenten zullen hiervoor moeten bedanken en veel zelfstandiger moeten worden. Laat de verkiezingen van dit najaar daarom een autonoom gemeentelijke zaak zijn. PvdA-leider Diederik Samsom is van plan is om dan dagelijks in Fryslân te zijn. Hij moet worden overgehaald om weg te blijven. Na de verkiezingen is hij toch verdwenen. Maar dan is wel het beeld gevormd van stumperige PvdA-bestuurders die bij het Haagse handje moeten worden genomen omdat zij hun eigen politieke boodschap niet over kunnen brengen.

Uit het Fries vertaald geldt ook hier: wie zichzelf wegwerpt, wordt door een ander niet opgeraapt.

Aldus Pieter Lukkes.

Dit artikel werd eerder geplaatst in de Leeuwarder Courant.

Voor mijn eerdere DDS-bijdragen, zie hier.