Pensioenillusies

Nederland kent een kleine 400 pensioenfondsen waarvan er veel in grote problemen zijn. Laten we ons concentreren op de bedrijfstakpensioenfondsen waarbij 80% van de werkende of gepensioneerde Nederlanders verplicht is aangesloten. Die fondsen worden bestuurd door werkgevers en vakbonden, die alles doen om hun machtspositie te handhaven. Weliswaar is er nu na meer dan veertig jaar gesteggel wetgeving aangenomen die ook gepensioneerden een piepklein stemmetje moet geven in de pensioenfondsbesturen, maar zien is geloven. Als het verleden een maatstaf is, zullen de huidige machthebbers alles uit de kast halen om effectuering van die wet te frustreren. Hun eigen financiële belangen zijn simpelweg te groot.

De politiek gaat weliswaar niet over het pensioencontract omdat dat overeengekomen wordt tussen werkgevers en werknemers, maar heeft in de praktijk alle macht door het vaststellen van de fiscale regels. Ook het bestuursmodel waaraan pensioenfondsen moeten voldoen is bij wet geregeld. Deze ‘governance’ kwam aan de orde in een wetsvoorstel dat op 9 juli 2013 door staatsecretaris Jetta Klijnsma ‘verdedigd’ werd in de Eerste Kamer. Hoewel van een echt debat helemaal geen sprake was en vragen van de oppositie simpelweg niet beantwoord werden, werd het wetsvoorstel aangenomen met steun van VVD, PvdA, CDA, Christen Unie en GroenLinks. Voorspelbaar allemaal, hoe een meerderheid gevormd wordt door een partij die een verlengstuk is van werkgeversbelangen, door partijen die aan het eind van de dag nooit tegen de belangen van hun vakorganisaties zullen ingaan, en door een partij die al jaren op financieel-economisch gebied de weg kwijt is. Tegen stemden PVV, D66, SP, OSF en 50PLUS.

In meerderheid is de Nederlandse politiek simpelweg niet geïnteresseerd in de belangen van de verplichte deelnemers. Over het eigendomsrecht van de pensioengelden is men bewust vaag, en van PvdA zijde wordt zelfs in twijfel getrokken of we wel van uitgesteld loon kunnen spreken. In elk geval is de politiek in meerderheid van mening dat de sociale partners volledige zeggenschap over alles wat met uw pensioen te maken heeft hebben en natuurlijk ook in de toekomst houden. Het is niet toevallig dat politiek, werkgevers en vakbonden in sublieme samenwerking steeds weer balletjes opgooien over wat voor leuks er allemaal met uw pensioengelden gedaan kan worden. Anders dan het uitbetalen van een waardevast pensioen uiteraard. Tot heil van de samenleving, zoals men u wil doen geloven. Daar heeft men uw stem of inbreng echt niet bij nodig. Ook als werkgevers geen enkel risico lopen, ook als vakbonden nauwelijks representatief voor werkenden en al helemaal niet voor gepensioneerden zijn. Zo wordt het spel gespeeld, en wie dat niet zien wil is ziende blind.

En nu onze belangenbehartigers, de clubs van ruziemakende ouderen uit een verzuild verleden, die het nergens over eens zijn behalve dat het pluche van hun overschatte functies toch wel erg prettig aanvoelt. Wel, al die clubs hebben hun eigen briefpapier waarop zij een heel assortiment aan meningen naar de volksvertegenwoordiging sturen. Dat zal ongetwijfeld een mooi gevoel geven. Ook gaan zij prat op de geweldige lobby die ze voeren, maar hoe effectief is die? De club waarvan de voorzitter voortdurend benadrukt dat hij eens staatssecretaris van Financiën voor het CDA was, valt het meest door de mand. Noch in de Tweede, noch in de Eerste Kamer was ook maar iets van zijn beweerde inspanningen terug te vinden in de politieke opstelling en het stemgedrag van zijn partij. Maar kritiek daarop wordt natuurlijk niet geleverd, want dat zou toekomstige lobbyactiviteiten maar in de weg staan. Zelfs het stemgedrag van alle politieke partijen, voor of tegen, wordt om die reden verzwegen. Hoe verknipt kun je zijn?

De machteloze activiteiten van deze krachteloze pensioenlobby kunnen nauwelijks serieus genomen worden, en dat doet de volksvertegenwoordiging dus ook niet. Men schijnt nog steeds niet te willen beseffen dat er een uitgebreid machtsspel over onze pensioenen gaande is, waar buitenstaanders niet in passen, tenzij zij zich een toegang forceren. Al die talloze groeperingen die menen de belangen van deelnemers en gepensioneerden in de bedrijfstakpensioenfondsen te kunnen behartigen, vertonen voor iedere onbevooroordeelde toeschouwer helaas slechts een pathetisch beeld van zinloze verdeeldheid. Alleen als zij over hun eigen schaduw heenstappen (van springen zal zeker geen sprake zijn) en tot één krachtig front komen, waarbij het uitvergroten van irrelevante verschillen nu eindelijk eens beëindigd wordt, is er een kans door de politiek gehoord te worden. Als men daartoe niet in staat is, dienen zij hun eigen opheffing bovenaan hun agenda te plaatsen.

Kees de Lange

Senator Onafhankelijke SenaatsFractie