Pensioenen: is het toezicht in goede handen?

Sinds bankiers wereldwijd zich zijn gaan toeleggen op piramidespelen, met de bekende rampzalige gevolgen voor de financieel-economische situatie in grote delen van de wereld, is de rol van financiële toezichthouders een hot issue. Nu ook de pensioenfondsen in zwaar weer terecht zijn gekomen lijkt meer aandacht voor het toezicht in die sector geen overbodige luxe. Het toezicht op de financiële positie en de bedrijfsvoering van de pensioenfondsen is van oudsher een taak van De Nederlandsche Bank (DNB). Sinds kort heeft ook de Autoriteit Financiële Markten (AFM) er een rol in, voor zover het gaat om – populair gezegd – consumentenbelangen. Laten we ons even beperken tot DNB. Ik probeer me een voorstelling te maken van het profiel van de topfunctionaris die verantwoordelijk is voor het toezicht op de pensioenfondsen, de instellingen dus die de honderden miljarden in beheer hebben die we met zijn allen voor de oude dag opzij hebben gelegd.

Essentieel in dit profiel lijkt een gedegen financieel-economische achtergrond met een flinke kwantitatieve component. Zo iemand moet de actuariële formules als het ware zo uit de mouw kunnen schudden. In deze functie moet je boven de stof staan en voor de technische kanten van de materie niet te veel afhankelijk zijn van specialisten binnen de organisatie. De functionaris zou bijvoorbeeld een econometrist kunnen zijn, of een accountant. Die kennis en vaardigheden zijn een noodzakelijke, zij het geen voldoende voorwaarde voor de baan. Voldoet de huidige functionaris bij DNB aan deze profielschets? Het toezicht op de pensioenfondsen is daar in handen van Joanne Kellermann. Volgens haar cv afgestudeerd jurist, en advocaat van beroep. In 2005 bij DNB gekomen en sinds 2007 als directielid belast met het pensioentoezicht. Niets ten nadele van juristen, maar laten we eerlijk zijn: affiniteit met cijfers of een wiskundeknobbel associëren we nou niet direct met personen die kiezen voor de rechtenstudie. Afgezien van haar nog prille affiliatie met DNB, geeft het cv van Kellermann geen aanwijzingen voor een financieel-economische achtergrond, laat staan met een kwantitatieve oriëntatie. Zonder iets te willen afdoen aan de kwaliteiten die Kellermann ongetwijfeld heeft, kan je je afvragen of dit nu de juiste persoon is om die honderden miljarden in onze pensioenpotten veilig te stellen. Die vraag lijkt ook te leven bij de bekende econoom Sweder van Wijnbergen. Eerder dit jaar publiceerde hij een opiniestuk in de NRC over de actuele pensioenproblematiek en in het bijzonder de discussie over de dekkingsgraden. En passant krijgt in dat opiniestuk Joanne Kellermann een veeg uit de pan, waarbij Van Wijnbergen onder meer verwijst naar uitspraken van de toezichthoudster in Buitenhof . Overigens moet ook die andere jurist die zich met het pensioentoezicht bezighoudt – minister Piet Hein Donner van Sociale Zaken – het in dat opiniestuk ontgelden, Een artikel op het opinieblog van de NRC, met de veelzeggende titel ‘Slecht geschoolde toezichthouders brengen economie schade toe’, vat de kritiek van Van Wijnbergen op Kellermann als volgt samen:

Als je dit zo leest, dan vraag je je toch af hoe benoemingen op dit soort cruciale posten tot stand komen. En om het beeld compleet te maken: ook de baas van Joanne Kellermann, de veelgeplaagde DNB-president Nout Wellink, is geen econoom, maar jurist, zij het na zijn rechtenstudie wel gepromoveerd in de economie.