Peilingen: VVD bovenaan, 'PVV verliest razendsnel steun'

Maar hoe serieus moeten we peilingen nemen?

Volgens de nieuwste Peilingwijzer -- die zelf geen peiling verricht, maar slechts het gemiddelde berekent van echte peilingen -- staat de VVD nu écht bovenaan. Daarmee is Mark Rutte dus dé favoriet om een nieuw kabinet te leiden, net zoals hij de afgelopen 7 jaar gedaan heeft. Dat hardwerkend Nederland er onder zijn leiderschap alleen maar op achteruit is gegaan weerhoudt hem er kennelijk niet van om het relatief toch goed te doen.

Relatief? Ja, relatief. In absolute cijfers moet de VVD namelijk wel degelijk op een forse nederlaag rekenen. Op dit moment zitten er maar liefst 41 nepliberalen in het parlement. Volgens de Peilingwijzer houdt Rutte er daar nog maar zo'n 24 tot 28 zetels van over. Dat is bepaald niet indrukwekkend. Sterker nog, het is een historisch dieptepunt voor een partij die 'de grootste' van het land kan worden. Het zegt alles over de impopulariteit van Rutte II én over de verdeeldheid van het electoraat.

Helaas lijdt de PVV de afgelopen weken fors virtueel verlies. Waar Wilders en de zijnen een maand of twee geleden nog ruimschoots meer dan 30 virtuele zetels hadden moeten ze nu genoegen nemen met 21 tot 25 zetels, aldus de Peilingwijzer. Dat is een groot verlies, maar ten opzichte van 2012 is het natuurlijk nog altijd een indrukwekkende winst. Dat gezegd hebbende zal Wilders er niet blij mee zijn als dit de uitslag wordt; hij wil gewoon de grootste worden en peilingen van enkele maanden geleden gaven aan dat hij die potentie ook had. Er is de afgelopen weken dus iets veranderd.

Maar wat? Wilders is Wilders. Hij doet niets anders dan eerder dit jaar en vorig jaar. Zijn standpunten zijn niet gewijzigd. Is er dan iets veranderd bij de VVD? Nee, ook daar verandert er niets. De partij is nog altijd een verzameling nepliberalen pur sang. Dat zie je ook terug in de peilingen: de VVD is niet de grootste omdat die partij ineens meer steun heeft dan in het verleden, maar puur en alleen omdat de PVV steun heeft verloren. De VVD is al tijden stabiel.

Volgens de Peilingwijzer wordt de PVV nu op de huid gezeten door het CDA, met tussen 18 tot 20 zetels. Sybrand Buma heeft duidelijk iets van momentum. Ik verwacht dat deze trend zich doorzet en dat hij dichter bij Rutte in de buurt komt dan de meeste peilingen aangeven. Niet zo gek, natuurlijk: kiezers hebben het ondertussen gehad met Rutte en zijn op zoek naar een serieus alternatief. En ja, dat is precies wat Buma is.

Tegelijkertijd moeten we ons afvragen hoe serieus we de peilingen moeten nemen. Volgens alle pollsters zou de opkomstgrens nooit gehaald worden bij het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne. Zoals we allemaal weten zaten de peilingbureaus ernaast. Die grens werd wel degelijk gehaald, en nog vrij gemakkelijk ook. Ook in Groot-Brittannië zaten de peilers ernaast wat het Brexit-referendum betreft, en tenslotte voorspelden ze stuk voor stuk in Amerika dat Hillary Clinton de verkiezingen op haar sloffen zou winnen. Dat pakte heel anders uit.

Is het mogelijk dat ze de situatie in Nederland nu ook volkomen verkeerd inschatten? Ik vermoed van wel. De rechtse kiezer is steeds moeilijker te peilen, wat door een groot deel komt doordat met name PVV-kiezers (maar ook VNL- en FvD-kiezers) zich niet laten inschrijven bij peilingbureaus. Zij verkondigen hun mening pas in het stemhokje, niet als ze een vragenlijst ontvangen (of een telefoontje) van deze of gene peiler.

Eén van de redenen dat ik de peilingen met een grote korrel zout neem is het feit dat het electoraat ineens linkser is geworden dan het een paar maanden geleden was. Dit terwijl het volstrekt onlogisch is dat rechtse kiezers overstappen naar een linkse partij. Dit kan twee dingen betekenen: 1) de peilers zaten er twee maanden geleden naast en maakten rechts groter dan het was of 2) ze hebben het nu verkeerd en overschatten de grootte van links. Mijn onderbuikgevoel zegt me dat het laatste het geval is. Helaas moeten we tot 15 maart wachten om te ontdekken of dit juist is.

Een andere reden dat ik de peilingen niet helemaal geloof is dat ze FvD en VNL in mijn ogen stelselmatig onderschatten. Artikelen op DDS over die partijen doen het altijd erg goed. Ze genereren veel pageviews en likes op Facebook. Hoewel dat niet per sé een goede maatstaf is impliceert het wel degelijk dat die partijen bewegingen zijn. Het is dan ook logisch om aan te nemen dat de steun voor die clubs groter is dan De Hond en EenVandaag denken... hoewel een alternatieve verklaring natuurlijk kan zijn dat hun aanhang gewoon extreem actief is (online dan) en dat de steun voor hen daardoor groter lijkt dan het daadwerkelijk is. Ik vraag me echter af of dat het geval is; ik heb het gevoel dat ze wel degelijk écht momentum hebben.

Kortom, de peilingen zijn leuk en belangrijk (en populair, als ik zo naar de bezoekerscijfers kijk), maar mensen moeten ervoor waken om ze al te serieus te nemen. Er zijn genoeg redenen om aan te nemen dat ze er toch wat naast zitten. Als dat zo is kunnen VNL, FvD én de PVV op meer zetels rekenen dan de Peilingwijzer op dit moment zegt.

Laat je dus niet afleiden door de 'voorspellingen' van 'experts.' Er is maar één zetelverdeling die écht telt: die van 15 maart. Het allerbelangrijkste is dat kiezers hun stem niet laten beïnvloeden door de peilingen. Gisteren gaf de hoofdredacteur van het AD nog toe dat hij zijn krant en het nieuws bewust gebruiken om een bepaalde politicus naar voren te schuiven als dé premierkandidaat, in dit geval Mark Rutte. Dat soort politieke machtsspelletjes zijn leuk en aardig, maar ze zijn alleen effectief als kiezers erin trappen. Waak daar dus voor. Stem op de partij die je denkbeelden het best vertegenwoordigt en die, in jouw ogen, het meest betrouwbaar is, en laat de peilingen links liggen.