Oude wijn in...

Wat doe je in je nadagen als vicepresident van de Raad van State? Je gooit een balletje op over het in jouw beleving gebrekkige functioneren van de democratische rechsstaat. Natuurlijk heb je als onderdeel van de Haagse elite de schijn tegen en dat je als vriend van Beatrix en prominent PvdA-lid te boek staat helpt ook niet echt mee. Toch meende Herman Tjeenk Willink in dagblad Trouw van 15 april jl. rimpelingen te moeten veroorzaken in de anders zo rustige hofvijver. Rust aan de oppervlakte dan. Gelaten rust.

Natuurlijk mag de zelfverklaarde hoeder van 'democratisch' Nederland onder andere de voorbije kabinetsformatie hekelen. Natuurlijk mag hij de verschraling in het publieke debat hekelen, maar pleng geen krokodillentranen als de next generation de regels anders interpreteert dan regentesk achterhaald denken van jezelf. Meer dualisme begrijpt u wel. Juist lieden als Tjeenk Willink die zich presenteren als de redelijke alternatieven zelve, zijn door hun potsierlijke houding inmiddels mijlenver verwijderd van de gewone burgers in de duizenden straten, wijken die dit land telt. Jarenlang hebben zij gemeend te moeten denken voor het 'plebs'. Vadertje Staat regelt het wel, gaat u rustig slapen. Rusteloosheid in de BV Nederland maakte het echter dat velen de slaap niet meer konden vatten. Nu de vermolming van bestaande achterhaalde structuren feitelijk is klagen de grondleggers over de erosie ervan steen en been!

Off the record, maar niet heus, speelde de partijpolitieke voorkeur van Tjeeenk Willink zogezegd geen voorkeur tijdens zijn uitlatingen in de voorbije week, maar met de jammerklacht over een overheid die het algemene belang uit het oog aan het verliezen is, spreekt toch duidelijk de sociaal-democraat in plaats van de vicepresident van de RvS. Ik zou zeggen: welkom in 2011. Ontegenzeggelijk is het dat de kijk op democratische instituties als bijvoorbeeld het Huis van Oranje aan het veranderen is. Het kan en mag niet zo zijn, behalve als het op culturaal erfgoed aan komt, dat er in democratische regels geen voorschrijdende inzichten schuil mogen gaan.

Te lang is het gedachtegoed in Nederland in handen geweest van lieden in ivoren torens die de feeling met de gewone man en vrouw zijn gaan ontberen. Dat resulteerde in de stormachtige opkomst van wijlen Pim Fortuyn en later de revolte van partijen als de SP en de PVV. De democratie was en is kennelijk rekkelijk genoeg om politieke uitwassen een podium te verschaffen. Door hier nu over te gaan janken is op zijn zachtst gezegd behoorlijk hypocriet. Dat democratie als rechtsvorm ook niet alles is, bewijzen de gelijksheidsfundamentalisten met hun opgelegde seculiere religie, maar als rechtsvorm is democratie nog altijd te verkiezen boven andere rechtsvormen.

Hier zien wel wel een discrepantie tussen democratie als rechtsvorm en de opgedane culturele bagage daaraan voorafgaand. Door ons eeuwenlang te beroepen op de joods-christelijke en humane traditie hebben we de democratie op een aangename wijze ingekleurd. De viltstiften begonnen pas uit te schieten doordat we in dit land met gepast goedvinden van lieden zoals Tjeenk Willink en cs. excessen accepteerden die zogenaamd democratisch van inslag waren. Hierbij valt te denken aan wangedrochten als het homohuwelijk, het 'normaliseren' van prostitutie en softdrugs en het tot afgod hebben gemaakt van het zelfbeschikkingsrecht. Doordat laatste zijn velen in dit land verworden tot kleine egotrippertjes. De opmerking van Tjeenk Willink dat de overheid zich op vele terreinen te veel heeft teruggetrokken snijdt dus wel degelijk hout, maar de visie daarop van deze sociaaldemocraat is oude wijn in nieuwe zakken.