'Ontwikkelingshulp is inderdaad een industrie'

'Ontwikkelingshulp is een industrie.' Het is makkelijk om dit af te doen als een populistische kreet, maar het wordt moelijker als het gebaseerd is op een gefundeerd artikel zoals dat van de Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) (h/t WK). In de Hoorn van Afrika vindt een hongersnood plaats, dus de hulporganisaties voeren weer volop campagne om zoveel mogelijk geld binnen te halen. 'Honger gun je niemand', zoals Bolkestein vandaag in De Telegraaf zei, maar de oorzaak en oplossing, daar zijn de meningen over verdeeld. FAZ neemt het controversiële maar ook steeds breder gedragen standpunt in dat de ontwikkelingshulporganisaties meer kwaad dan goed doen.

De ngo's strijden met elkaar om donaties, vergelijkbaar met bedrijven die op elke andere markt om klandizie strijden. Het product dat ze verkopen is het stillen van medelijden. En dat werkt; na de tsunami in Azië riepen sommige hulporganisaties zelfs op om te stoppen met doneren. Er was al meer dan genoeg geld gedoneerd. In totaal wordt er wereldwijd, naar schatting, tussen de 100 en 150 miljard dollar per jaar gedoneerd aan ongeveer 370.000 verschillende ngo's. De VN heeft, naar eigen schatting, 1,6 miljard dollar nodig voor de hongersnood in de Hoorn van Afrika -- waarbij niemand weet waar deze schatting op gebaseerd is, vooral omdat nieuwsgierigheid hierover als politiek-incorrect wordt beschouwd.

Van al het gedoneerde geld wordt echter slechts een klein deel daadwerkelijk omgezet in hulp. Het overige geld gaat verloren aan marketingskosten, administratieve kosten en overige vergoedingen. Veel geld gaat verloren doordat elk project wordt onderverhuurd aan een andere organisatie. Een constructie die de belangen van de betrokkenen dient: de grotere ngo's zijn aanwezig bij de ramp wat hen media-aandacht (en dus donaties) oplevert, maar de daadwerkelijke arbeid die de hulp vereist besteden ze uit uit aan kleinere, lokale organisaties. Er zijn bij FAZ gevallen bekend waarbij liefst zevenmaal een hulpproject wordt gedelegeerd, waarbij iedere keer een vergoeding gerekend wordt. FAZ schat dat van elke gedoneerde euro hoogstens 10 tot 20 cent eindigt als hulp.

Mogelijk nog kwalijker is dat een deel van de hulp terechtkomt bij oorlogvoerende partijen. De ngo's moeten wel met dergelijke dictators en 'warlords' samenwerken, anders worden ze door hen het land uit gemieterd. Gevolg is wel dat ze hierdoor hen veelal van (financiële) middelen voorzien. FAZ geeft een voorbeeld uit Somalië. De VN gaf opdracht aan drie lokale expediteurs om grote hoeveelheden levensmiddelen te vervoeren. Doordat de VN, om veiligheidsredenen, niet zelf kon controleren of de expediteurs hun plichten nakomen, werd iemand ingehuurd om dit te controleren. Dit bleek echter de echtgenote te zijn van één van de expediteurs. De tweede expediteur was een bekende financierder van een radicaal-islamitische organisatie en de derde had met geweld een monopoliepositie afgedwongen. Zoals viel te verwachten werd dan ook een groot deel van de hulp, meer dan de helft zelfs, door het drietal gestolen en doorverkocht.

Op deze manier financieren de ontwikkelingshulporganisaties niet alleen de oorlogsvoerders, maar ze ontnemen hen ook nog eens de plicht om voor de eigen bevolking te zorgen. Ze creëren niet alleen afhankelijkheid, maar houden zelfs oorlogen in stand, door de machthebbers in de regio de kans te geven zich volledig op het oorlogvoeren te richten. Frits Bolkestein zei het vandaag in De Telegraaf nog treffend: "Mensen mogen niet creperen, daar ligt een morele verplichting. Maar we hebben het dus óók over een land als Somalië. Thuisbasis van niemand ontziende piraten, rijk geworden door het kapen van onze koopvaardijschepen. Neem me niet kwalijk, maar hier is toch echt sprake van een contradictie!"