'Ontmantelen euro is minst slechte oplossing'

Dat stelt Bruno de Haas in zijn boek 'Laat de Leeuw niet in z'n Hempie staan - waarom de euro ons zal opbreken'. Ik ben dat volledig met hem eens, maar dat terzijde. De Haas was destijds betrokken bij de onderhandelingen over de invoering van de EMU (Economische en Monetaire Unie), waar de invoering van de euro werd voorbereid. Hij was toen plaatsvervangend hoofd van de afdeling financiële stabiliteit van het Ministerie van Financiën en weet dus waar hij over praat. Maar niet alleen dat, hij heeft na zijn vertrek bij het ministerie uitvoerig van gedachten gewisseld met Bernard Connolly, destijds monetair econoom van de Europese Commissie, die door diezelfde EC op straat gesmeten werd, omdat hij het waagde kritiek te hebben op de eenheidsmunt. Connolly heeft er een boek over geschreven: 'The Rotten Heart of Europe'. Zowel dat boek van Connolly als het boek van De Haas zijn een 'must read' voor iedereen die zijn inzicht wil vergroten in het functioneren van de euro, de economie en de Europese instellingen. Voor wie wil weten hoe geld werkt in een economie is dit Nederlandstalige boek uitermate leerzaam.

De Haas neemt de lezer eerst mee naar het begin, tijdens de voorbereiding van het Verdrag van Maastricht en laat zien dat er in ons parlement niet of nauwelijks werd gedebatteerd over de vraag of de invoering van de eenheidsmunt wel zo verstandig was. Klaarblijkelijk was de euro ook toen al een 'fait accompli' voor de Nederlandse politieke elite. Vervolgens verklaart De Haas aan de hand van de controverse tussen Hayek en Keynes (die de laatste won) de dominante rol die centrale banken in na-oorlogs Europa zijn gaan vervullen. Hij laat daarna zien waarom het onvermijdelijk was dat de perifere landen na de invoering van de eenheidmunt (met de eenheidsrente!) in de schuldproblemen kwamen om te eindigen met een niet mis te verstane boodschap: de euro betekent een permanente onteigenig van vrijheid en vermogen en de aanpak van de eurocrisis door de Europese politieke elite is tot mislukken gedoemd.

Hoofdstuk 9 ('Hoe de wereld werkt') is de spil van het boek. Hierin laat De Haas zien waarom alle ellende die we nu meemaken onvermijdelijk was en waarom doorgaan met deze catastrofe zowel economisch onbegrijpelijk als inhumaan is. Zoals ook ik al zo vaak heb aangegeven op dit forum, beschouwt ook De Haas de reële rente (na inflatiecorrectie) als de belangrijkste prijs in een economie. Die rente moet goed staan om geen economische onevenwichtigheden in het leven te roepen of te verergeren. Een stijging van de reële rente zorgt ervoor dat een economie op een evenwichtige wijze kan blijven groeien zonder dat er 'bubbels' ontstaan. De extreme kredietgroei in de eurozone -gefaciliteerd door centrale banken-  had niets met de reële economie en reële rente te maken, maar alles met het verdwijnen van het renteverschil in de perifere landen door de invoering van de euro. Van voorheen 10-12% zakte de rente naar 2-3%; geld werd ineens spotgoedkoop. Doordat de rentekosten per geldeenheid zoveel daalden dacht men dat er onbeperkt van die eenheden geleend konden worden. Maar klaarblijkelijk 'vergat' men, dat leningen ooit terugbetaald moeten worden... De rest is geschiedenis die tot op de dag van heden voortduurt.

In het tweede deel van het boek geeft De Haas een resumé van de belangrijkste gebeurtenissen die door de eurocrisis hebben plaatsgevonden, tot en met die vermaledijde bankenunie plannen, maar hij wijst ons tegelijkertijd naar de nooduitgang. Die nooduitgang bestaat uit de ontmanteling van de euro. De Haas rekent voor dat diverse onderzoeken tot min of meer dezelfde conclusie komen: handhaving van de eenheidsmunt kost ons land welvaart en tot 2020 400 miljard euro. Dat strookt overigens ook met mijn eigen berekeningen in mijn boek 'Het Eurobedrog'. De euro is slecht voor onze welvaart, ontwricht samenlevingen, destabiliseert landen, zaait tweedracht in plaats van bindmiddel te zijn, voorkomt dat 'Europa' een krachtige speler wordt op het wereldtoneel en ondergraaft de parlementaire democratie. Stoppen met de euro is een zegen voor onze economie en die van de andere landen, zal Europa economisch sterker maken en dus een beter perspectief bieden voor de toekomstige generaties.

Samenvattend: het boek van De Haas is vlot geschreven, ook voor niet-economen zeer goed te volgen en geeft een fraai inkijkje in de rol van geld. Om met Bruno te spreken:

Waarvan akte.