Obama ontmantelt de Reagan-revolutie

Wat de vele Obama-bashers zijn vergeten, is dat Amerika in 2008 gekozen heeft voor een zwarte president die niet toevallig ook nog links is. Dat verklaart misschien waarom de Obama-dwepers zo teleurgesteld in hem zijn, want zij projecteerden hun eigen hoge verwachtingen van yes we can op hun held. Verwachtingen die hij uiteraard niet kon waarmaken. Althans niet onmiddellijk. Linkse mensen hebben irreële ideeën over wat de politiek kan en geen verstand van economie. Van buitenlandse politiek begrijpen ze ook niet veel. Wat niet wil zeggen dat linkse presidenten even dromerig zijn als hun aanhangers. Integendeel, ik begin steeds meer een Obama te ontwaren die wel degelijk z'n eigen koers vaart en bezig is z'n verkiezingsbeloften in grote lijnen waar te maken. Ik verwijs graag naar een stuk dat afgelopen maandag in de Volkskrant stond. Niet dat ik voor die redenering al veel gehoor heb gevonden. Velen gaan nog steeds af op de slechte opiniepeilingen voor Obama en de rampzalige aanloopproblemen die Obamacare in zijn eerste weken te verwerken kreeg.

Laat ik mijn zienswijze daarom nog eens herhalen. Obama is gekozen om een eind te maken aan de erfenis van zijn voorganger George W. Bush en is inmiddels flink op weg. Juist omdat hij zich niet meer om zijn populariteit hoeft te bekommeren en zijn eigen pad kan gaan. Obama heeft vaak gezegd dat Amerika niet langer de politie-agent van de wereld kan zijn en dat hij de president is die oorlogen beëindigt, en geen nieuwe begint. Dat hebben we deze zomer rond Syrië gezien. Daar zag hij op het laatste moment van strafacties tegen Bashar al-Assad af, wat hem de definitieve hoon van rechts Amerika opleverde. Obama zou alle geloofwaardigheid hebben verspeeld. Ten onrechte, want zo'n ingrijpen kon alleen maar op een nog grotere ramp uitlopen en zou het presidentschap van Obama hebben verwoest. Zoiets kunnen ook de grootste Obama-bashers niet van Amerika's eerste zwarte president verwachten. Obama deed wat hij zijn eigen kiezers had beloofd en haalde zijn vinger van de trekker, tot grote opluchting van het Amerikaanse publiek dat zo'n ingrijpen niet zag zitten. Zeg dus niet dat hij een softie is. Hij handelde gewoon volgens de wetten van het gezonde politieke verstand.

Dat doet hij ook bij de binnenlandse politiek. Hij laat z'n tegenstanders, de Republikeinen en de Tea Party, gewoon doorrazen en zichzelf vernietigen. Dat gebeurde bij de sluiting van de overheid, wat de Republikeinen onder Bill Clinton al eens eerder is opgebroken. Clinton kon zich toen herpakken door er met grote delen van het Contract with America van Newt Gingrich vandoor te gaan. Als een politiek dier richtte Clinton zich naar de tijdgeest, die sinds de Reagan-revolutie de rechterkant opliep. Maar rechts Amerika heeft in de jaren onder George W. Bush zijn hand overspeeld, een cyclus die op zich volkomen natuurlijk is. De Democraten zijn daardoor vanzelf weer tot de meerderheidspartij uitgegroeid die zij van nature waren. In de buitenwereld liep Amerika in Irak en Afghanistan tegen zijn grenzen op, terwijl de crash op Wall Street na de val van Lehman Brothers een eind maakte aan de anti-overheidsideologie die sinds 1980 de toon zette. Het was de federale overheid die de banken en General Motors redde, en de federale overheid doet dat nog steeds door de geldkraan wijd open te houden. Daar kunnen de Republikeinen niets tegen doen. Sterker: Bush had precies hetzelfde gedaan en deed dat ook in zijn laatste maanden in het Witte Huis. Denk dus niet dat er een echt alternatief is voor de politiek van de Amerikaanse centrale bank.

Wat Obama aan het doen is, is geheel in lijn met zijn beloften van 2008. Hij wil prioriteit geven aan het binnenland en haalde de Amerikaanse troepen uit Irak en Afghanistan terug naar huis. Verder mogen de diplomaten het uitzoeken, elke deal is goed. In Amerika zelf gaat al zijn aandacht uit naar betaalbare zorg voor zijn gekleure achterban. Naar Obamacare dus, waaraan de president met een hardnekkigheid vasthoudt - staying the course - die aan Bush in Irak doet denken. En als Obamacare in het moeras belandt, krijgen we daar gewoon een Obama-surge. Dat die mogelijk ook ten koste van het particuliere bedrijfsleven gaat, en van banen voor de (blanke) middenklasse, is voor Obama van secundair belang. Terecht, want hij is de eerste zwarte president van Amerika en bovendien een linkse. Die moet toeslaan als de kans zich voordoet, want straks zit er weer een rechtse president die de welfare as we know it zal proberen terug te draaien. Voor die tijd moet Obamacare dus onomkeerbaar in de stijgers staan, desnoods door zo'n grote puinhoop aan te richten dat straks alle reparateurs ook hun toevlucht tot de federale overheid zullen moeten nemen om de Amerikaanse gezondheidszorg weer aan de praat te krijgen. Obamacare zal dus blijven bestaan, ook omdat het is inderdaad belachelijk is dat er in een ondernemend land als Amerika zoveel mensen onverzekerd rondlopen, niet omdat zij dat willen (de rechtse mythe), maar omdat zij dat niet kunnen betalen (het linkse verhaal). Die bestaansonzekerheid is ook slecht voor de economie, want niemand investeert in zo'n klimaat of durft echt wat nieuws aan. En als het om zorg voor de onderklasse gaat, is links van oudsher realistischer dan rechts. Dat is nu helemaal het geval, omdat de huidige crisis een crisis van rechts is. Want anders dan in 1980 zit links al sinds de Reagan-revolutie in het defensief en kan het dus niet hebben gedaan.

De deal rond Iran symboliseert mooi dat de cirkel rond is. Reagan kwam mede aan de macht als gevolg van de gijzeling van de Amerikaanse ambassade in Teheran, waardoor de grootmacht Amerika zich na Watergate en Vietnam opnieuw vernederd voelde en het idee kreeg dat het zo niet verder kon. Een vergelijkbaar gevoel bestond in 2008, toen Amerika voor Obama koos, een verkiezing die in 2012 werd bevestigd. De Republikeinen konden daar alleen wat gesputter tegenover stellen en hebben bovendien meer te stellen met een opstand in eigen kring. Als Obama straks in 2017 het Witte Huis verlaat zal Amerika enorm en misschien wel onherkenbaar veranderd zijn. Het is dan veel minder de grote blanke wereldmacht van weleer. Dan heeft Obama niet alleen de erfenis van Bush ongedaan gemaakt, maar ook die van Reagan. Inderdaad: een transformative presidency. Hoe dan ook een historische prestatie, het soort omwenteling dat Barack Obama van begin af voor ogen stond. Het wordt tijd dat de buitenwacht dat gaat zien en zich niet blindstaart op publieke beeldvorming.