Nederlandse studenten zijn verwend

Deze week gaan studenten weer de straat op om te protesteren tegen de invoering van het sociale leenstelsel. Vandaag staat er een actie in Delft op de agenda. Op dinsdag en woensdag demonstreren studenten respectievelijk in Utrecht en Amsterdam. De jongerenafdelingen van de vakbonden CNV en FNV en ook de SP steunen de acties.

Hoewel minister Jet Bussemaker van Onderwijs vrijdag nog liet weten dat de invoering van het sociale leenstelsel voor bachelorstudenten met een jaar wordt uitgesteld, zijn de jongeren ontevreden. Vanaf 2015 moeten zij immers zelf opdraaien voor de kosten van hun studie.

Hoewel, ook het hoger onderwijs blijft zwaar gesubsidieerd. Vergelijk de 1.835 euro collegegeld die de Nederlandse student dit jaar moet betalen met de kosten van een studie van vergelijkbare kwaliteit in bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk of de Verenigde Staten en het is lachertje. In de laatste zijn studenten gemiddeld meer dan 29.000 dollar per jaar kwijt als ze aan een private universiteit willen studeren. De kosten van een opleiding aan een openbare universiteit liggen gemiddeld ook hoger dan in Nederland: 8.655 dollar per jaar. En dat geeft je niet bepaald hetzelfde baanperspectief als een diploma van de RUG of UvA.

Het sociale leenstelsel vervangt de basisbeurs (272 euro per maand) en de ov-studentenkaart waarmee doordeweeks dan wel in het weekend gratis kan worden gereisd. De kosten van het openbaar vervoer kunnen natuurlijk variëren (en snel oplopen), maar worden ook in het buitenland niet vergoed. Voor een min of meer eerlijke vergelijking (want we tellen de aanvullende beurs niet eens mee; die blijft gewoon bestaan voor lage inkomens) kunnen we de maandelijkse subsidie van de basisbeurs met twaalf vermenigvuldigen en komen we op een bedrag van 3.270 euro. Alleen als ze hun studie niet afmaken, moeten studenten dat bedrag terugbetalen. Een zeer royale regeling die studenten weliswaar aanspoort een diploma te halen, maar niet veel meer van hen vereist.

We hoeven niet naar het Amerikaanse systeem waarin de hoogte van het collegegeld soms meer heeft te maken met de reputatie van een universiteit dan de kwaliteit van het onderwijs en waar de hoge kosten van het studeren leiden tot looninflatie. Om nog maar te zwijgen over de tal van afgestudeerden die geen goedbetaalde baan vinden en de rest van hun leven gebukt gaan onder torenhoge schulden. De angst voor soortgelijke toestanden in Nederland is, gelet op de bovengenoemde bedragen, onterecht.

Toch kunnen we een beetje van de Amerikaanse mentaliteit gebruiken. Daar bereiden jongeren zich op de middelbare school al voor op hun studie, iets dat in Nederland niet echt voorkomt. Men maakt bewuster een schoolkeuze. Als je Amerikanen probeert uit te leggen wat 'pretstudies' zijn, geloven ze hun oren niet. Er bestaat concurrentie tussen universiteiten en dus prijsverschil, nog iets dat in Nederland ontbreekt. Niet voor niets voeren Amerikaanse universiteiten in wereldwijde vergelijkingen de boventoon.

We willen dat jongeren hier twee keer nadenken voor ze een studie beginnen. We willen dat studies beter aansluiten op de arbeidsmarkt. En zien graag dat ons onderwijs de komende jaren in de wereldwijde ranglijstjes stijgt, niet daalt. Dat alles vereist dat studenten iets meer zelf gaan betalen.