Let op het verleden, niet op de toekomst

Verkiezingsstrategen denken dat er nog een hele wereld te winnen is als twee weken voor de verkiezingen nog een groot deel van de kiezers niet weet op wie ze gaan stemmen. Maar dat is natuurlijk niet waar. Niemand laat z'n oordeel bepalen door wat er de komende twee weken gebeurt. Ook strategische stemmers laten zich daar niet door leiden, want als alles zo los zit kun je ook niet afgaan om wat de rest van het electoraat gaat doen. Wel is het belangrijk om kennis te hebben van bepaalde trends onder het kiezersvolk, om daar dan al of niet tegenin te kunnen gaan. Maar ook die trends staan nu ongeveer wel vast. De opiniepeilers hebben wel heel slecht werk gedaan als de SP niet bij de winnaars zou horen en het CDA en de PvdA niet bij de verliezers.

Waardoor laten mensen zich leiden bij de keuze op een bepaalde partij? Dat kan van alles zijn, maar ik denk dat de keuzen uit het verleden toch altijd richtinggevend zijn en meer nog de opvattingen van je naaste familieleden. Karel van het Reve heeft eens uitgelegd dat hij voor het kapitalisme was, voor de vrijheid van ondernemen en voor de vrijheid van het individu, maar dat hij toch nooit op de VVD zou stemmen omdat zijn vrouw en dochter - die altijd voor de PvdA waren - hem dat nooit zouden vergeven. Heel juist! Het kan zijn dat we nu in een ander tijdperk leven, maar als man blijf je rekening houden met het standpunt van je vrouw en je gaat ook niet zomaar op een andere partij stemmen, zoals je ook niet zomaar voor een half procentje meer of minder van bank verandert. Althans, dat dacht ik altijd. Dat zoveel mensen dit tegenwoordig wel doen, en dat een solide gezinspartij als het CDA zo uit de gratie is geraakt, geeft aan dat we in onzekere tijden leven. Voor mij is dat waarschijnlijk reden om net als de vorige keer toch weer op het CDA te stemmen, hoewel ik niet eens een gezin heb, niet gelovig ben, en dat hele CDA van een tenenkrommende truttigheid vind. Maar een Nederland waar niemand meer op het CDA stemt, is mijn Nederland niet meer en boezemt mij angst in voor een toekomst waarin iedereen op drift is. Daar komt bij dat Angela Merkel, op wie ik eigenlijk zou willen stemmen, voor mij de beste leider in Europa is en zij hoort tot de christendemocratische 'familie'. Waarom - en dit is de meest politieke vraag die ik mezelf kan stellen - zou ik op 12 september iets anders doen dan de vorige keer als ik nu niks beters weet? Van het CDA weet ik tenminste dat ze daar geen gekke dingen doen, ook al ben ik het met veel voorstellen niet eens en vind ik het huidige CDA nog erger dan het vorige.

Hetzelfde zou ik kunnen zeggen van de VVD en zelfs de PvdA. Maar de PvdA is zo geweldig de weg kwijt, en zo modieus progressief, dat dit allang geen stabiele partij meer is. Bij de VVD erger ik me aan de oppervlakkige hoezeestemming die het funliberalisme altijd uitstraalt en zou ik graag een terugkeer zien naar de korzeligheid van Frits Bolkestein. Wim Kok was ook korzelig, achteraf gezien een onderschatte kwaliteit. Mark Rutte is me te vrolijk, te aardig, te tandpasta-achtig. Ik zou graag wat neusharen zien, een ongeknipt oor, een hemd uit de broek (Joop den Uyl), een ongeschoren tronie (Ruud Lubbers), een raar kapsel (Jan Peter Balkenende). Op hele rare kapsels (Geert Wilders) stem ik niet. Ad Melkert vond ik geloofwaardig omdat hij me een echte kapperszoon leek en zo zuur keek. Democratie is geen feest, zoals steeds vaker wordt gezegd (een vreselijk misverstand), maar het minst slechte van alle politieke bestuursvormen. Daarbij kan de kiezer via trial and error bepalen hoe bestuurders het hebben gedaan. Doe dat dan! Maar in Nederland worden politici bijna nooit beoordeeld op wat zij politiek voor elkaar gekregen hebben, maar altijd op al het moois dat zij voor de toekomst in petto zeggen te hebben. Op hun mooie praatjes dus. Ook de media doen daaraan mee en vragen altijd naar de idealen van politici en wat hun beweegt. Terwijl we toch een verleden hebben waarin regeerders gewogen kunnen worden en eventueel te licht bevonden. Het is dat verleden dat houvast biedt, niet de toekomst waarin alles nog open is. Ze zeggen dat regeren vooruitzien is, maar we kunnen pas achteraf vaststellen wat daarvan terecht is gekomen. De geschiedenis is ons reële politieke proefstation en laat zien wat partijen waard zijn. De toekomst is ver weg en bestaat niet. Daarom heb ik liever saaie democratische politici die niet te ver vooruit kijken (niet verder dan de volgende verkiezingen) dan visionairen die zich aan het controleerbare hier en nu onttrekken.