'Kunstsubsidies gaan niet over economische noodzaak, maar over macht'

Kunsteconoom Pim van Klink keert zich in Elsevier tegen de 'verkapte staatskunst' in Nederland.

Waarom wordt kunst in Nederland gesubsidieerd? Niet omdat er harde economische argumenten voor bestaan, aldus Van Klink. De oorzaak is, zoals vaker in het geval van overheidssteun, te zoeken in, in de woorden van Milton Friedman, "de ijzeren driehoek van begunstigden, politici en bureaucraten”. Volgens Van Klink zijn kunstsubsidies echter niet eens zozeer het resultaat van de heftige kunstlobby. Deze bestaat weliswaar en zal ook wel enige invloed hebben, maar Tweede Kamerleden 'vinden het vooral gewoon leuk om voor Sinterklaas te spelen', aldus Van Klink. Het gaat om macht.

Van Klink haalt de Britse econoom John Maynard Keynes instemmend aan die ooit zei dat 'kunst hem te lief is om onder de invloedssfeer van politici te laten komen'. Doe je dit wel, laat je het politieke bestuur bepalen wie subsidie krijgt en sta je toe dat overheidssubsidies vrijwel alle inkomsten van kunstinstellingen vormen, dan gaat de kunstsector zich teveel op de overheid richten. Het resultaat is 'staatskunst', kunstenaars die subsidie als 'een keurmerk voor kwaliteit' gaan beschouwen, hun neus ophalen voor ondernemerschap, op grote afstand van de maatschappij staan en zich laten leiden door de wensen van de overheid.

De strengere eisen die het kabinet stelt aan kunstinstellingen voor wat betreft hun eigen inkomsten, gaan Van Klink dan ook niet ver genoeg:

Een zeer goede zaak dat Elsevier ook aan dit geluid wat aandacht schenkt, het protest tegen de bezuinigingen wordt namelijk met de dag bespottelijker; een rationeel tegengeluid kan wel eens ontnuchterend werken. Voor eigen initiatief om financiering van hun werk, op zijn minst voor een deel, zelf te organiseren, halen kunstenaars nu nog hun neus op; hun tijd verdoen aan acties met hoogdravende benamingen vindt daarentegen weer massaal aftrek. Die mentaliteit zouden de bezuinigingen wel eens kunnen doorbreken.