Kruidenieren verplichten te blijven

“Ik pleit ervoor dat ‘de kruidenieren in Nederland’ verplicht worden om te zorgen dat in ieder dorp en wijk een winkel is,” zegt voorzitter van de Socialistische Partij, Jan Marijnissen bij Omroep Brabant. Marijnissen voelt er niets voor om van inwoners van die dorpen dan ook te verplichten hun inkopen bij die winkels te doen. “Maar dat winkels in dorpen blijven zou ik wettelijk willen regelen.” Leefbaarheid en voorzieningen hebben veel met elkaar te maken. Maar leefbaarheid dwing je echt niet af met wetten en regels. Ook inwoners hebben hun verantwoordelijkheid.

De kerk verdwijnt, de winkel is al weg en ook het voortbestaan van de school staat flink onder druk. Dat verzuchten inwoners vaak tijdens discussies over leefbaarheid en voorzieningen die we als gemeente in de wijken en dorpen voeren. Dat is dikwijls waar. En op de middellange termijn is dat heel vervelend voor de leefbaarheid van kernen. Maar ook inwoners van kleine kernen gaan op zondag niet meer als vanzelfsprekend naar de kerk. En ook zij doen hun inkopen vaak liever bij een grote Albert Heijn of Lidl dan bij een kleine buurtsuper. Veel ouders sturen hun kinderen bovendien niet langer naar de zeer kleine dorpsschool. Maar brengen ze naar een grotere school, met meer faciliteiten, een paar kilometer verder op.

“In dorpen moet worden geïnvesteerd,” zegt Marijnissen. “Anders krijg je dorpen met meer boten dan mensen. En de voorzieningen vertrekken!” Marijnissen heeft een punt. Al los je dat echt niet op met een wet die ondernemers verplicht onrendabele winkels open te houden. Een tafelgenoot van Marijnissen geeft een mooi voorbeeld van hoe het ook kan. “In Hoge Zwaluwe is een buurtsuper terug gekomen. Na jaren te zijn weggeweest. Juist omdat inwoners daar zelf de schouders onder hebben gezet. En het hele dorp doet daar boodschappen zonder dat er ook maar één wet aan te pas is gekomen.” En zo zijn er veel meer voorbeelden. Van zorgcoöperaties tot burgerinitiatieven via applicaties op het internet. En dagelijks komen er initiatieven bij.

Natuurlijk hebben kerk, ondernemers en schoolbesturen een verantwoordelijkheid daar waar het de leefbaarheid van wijken en dorpen betreft. En op die verantwoordelijkheid mogen ze worden aangesproken. Sterker nog. Daar mag, zoals Marijnissen ook voorstelt, stevig regie op worden gevoerd. Provincie en gemeenten moeten nadrukkelijk met alle betrokkenen in gesprek om afspraken te maken op welke manier de leefbaarheid in dorpen ook voor de toekomst behouden kan blijven. In de gemeente Oss voeren we die gesprekken al in het kader van het ‘Integrale Voorzieningenbeleid.’ Dat zijn gesprekken met àlle betrokkenen. Want leefbaarheid regel je niet even met wetten en decreten. En ook niet met bakken gemeenschapsgeld dat er niet meer is. Provincie, gemeenten, scholen, kerk, ondernemers èn inwoners zullen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. En dan nog is het behoud van voorzieningen en leefbaarheid in wijken en dorpen een hele klus.