Kitsch kan in de kerstboom

Ik geloof dat ik ziek ben.

Kitsch is een culturele ziekte. Een ziekte waarmee het Westen geïnfecteerd is. Enerzijds doordat kunstenaars, kunsttheoretici en verschillige mensen het niet als ziekte zien. Voor deze postmodernen verwijst kunst niet naar een hoger zijnsdomein, maar is het een ijdele zoektocht naar een wereld en waarheid die we met God hebben begraven. Kunst is ontmaskerd als hoogdravend pretentieus gedoe. Wie kan er dan met een beroep op diezelfde kunst een onderscheid maken met kitsch?

Anderzijds kunnen we de voortschrijdende bevlekking van ons culturele leven door kitsch, toeschrijven aan de moeite die we hebben om het concept te definiëren. Dat is niet omdat we een spook najagen, want hetzelfde geldt tot op zekere hoogte voor ons gedeelde kroonjuweel: beschaving. Zelfs Kenneth Clark, die de beschaving zo eloquent bezong, merkt op: 'What is civilization? I don't know; I can't define it in abstract terms, yet. But I think I can recognize it when I see it.' Hetzelfde geldt voor kitsch.

Wie zal betwisten dat kleurige porceleinkatten, sentimentele tuinkabouters, huilende zigeunerportretjes en de creaties van Jeff Koons kitsch zijn? Maar wat zijn nu precies de kenmerken die ze delen? Dat is geen onbeantwoordbare vraag en we kunnen zeker voor een antwoord argumenteren, maar dan haalt u het eind van de column niet.

Waar ik naartoe wil, is dit: hoewel we in objectieve zin kunnen vaststellen dat bepaalde objecten kitsch zijn, kunnen we ze toch toestaan in ons leven vanwege de subjectieve verbinding die we ermee ervaren. We kunnen een kerstboom optuigen met de meest kitscherige versiering, daarvan genieten en de nostalgie ervaren van een boom zoals die vroeger thuis werd versierd. Boom en versiering stellen ons in staat de verbinding aan te gaan met het verleden, met iets dat voorbij onszelf gaat - één van de fundamentele aspecten van Kerst in een gemeenschap. 

Die zeldzame mooi versierde boom is natuurlijk geen kitsch, maar de meeste bomen worden versierd door mensen die ogenschijnlijk lijden aan de esthetische variant van het syndroom van Down. Als het maar kleur heeft, als het maar glimt, als het maar sentimenteel is. Eigenlijk is dit een soort bekentenis, want mijn kerstboom ziet er ook zo uit. Kennelijk kan ik het me met Kerst permitteren kitsch toe te laten in mijn leven.

Ik vraag me af of alleen het jaar ten einde loopt.