Jan Dirk Snel versus Thierry Baudet
Afgelopen dinsdagavond debatteerde de Tweede Kamer over de referendum eis van het Burgerforum-EU.
Voorafgaand aan dit debat legde initiatiefnemer Thierry Baudet in 5 minuten uit waarom een referendum bij verdere bevoegdheden overdracht naar Brussel eerst moet worden voorgelegd aan het Nederlandse volk.
Jan Dirk Snel analyseerde de 5 minuten-toespraak van Thierry Baudet en legt de verschillende opvattingen over het wezen van de Nederlandse democratie bloot. Veel lof is er voor de gepassioneerde toespraak (zie onder) van Thierry Baudet namens het EU-burgerforum in de Tweede Kamer. Vooral bij de Nederlandse bevolking. Veel lof is er ook voor de historiserende analyse van Jan Dirk Snel van die toespraak. Vooral bij de politieke elite, van Femke Halsema tot Arend Jan Boekestijn op Twitter.
De analyse van Jan Dirk Snel begint met het benoemen van een aantal veronderstelde feitelijke onjuistheden in de toespraak van Thierry Baudet, die voor de kern van zijn betoog verder niet relevant zijn. Thierry Baudet heeft Wikipedia aan zijn zijde. Jan Dirk Snel heeft zijn eigen lezing over jaartallen die ook zou kunnen kloppen. Wie hier gelijk heeft, kan ik niet beoordelen als geschiedenis-leek. Dat is nu ook even niet relevant voor dit artikel. Wat van belang is, is het verschil van opvatting tussen de heer Baudet en de heer Snel over wat het wezen van de Nederlandse democratie is en wat het zou moeten zijn. Volgens Thierry Baudet moeten volksvertegenwoordigers uiteindelijk buigen voor de volkswil. Volgens Jan Dirk Snel moeten volksvertegenwoordigers zonder last of ruggespraak (wat een correctief referendum is) hun eigen positie kunnen bepalen, rekeninghoudend met wat zij goed voor het Nederlandse volk vinden en niet persé wat het Nederlandse volk wil. Daar zit nogal een democratisch gat tussen die twee interpretaties en dat is precies het punt wat het EU-Burgerforum blootlegt en waarom de analyse van Jan Dirk Snel er ook toe doet.
Jan Dirk Snel heeft gelijk, dat wanneer je strikt binnen de lijnen van de Nederlandse traditie en constitutie blijft redeneren, je uitkomt op zijn opvattting over het wezen van de Nederlandse democratie zoals die nu is. Thierry Baudet redeneert in zijn toespraak toe naar een situatie zoals hij (namens het EU-burgerforum) wenst dat het wezen van de Nederlandse democratie is, maar hij moet daarbij de Nederlandse traditie en constitutie nogal losjes interpreteren en enkele ongemakkelijke feiten uit die traditie en constitutie negeren om zijn gewenste wezenlijkheid van de democratie als logisch gevolg van de Nederlandse geschiedenis te presenteren. Baudet presenteert eigenlijk het wezen van de Zwitserse democratie, waarin verkozen parlementariers ook werkelijk moeten buigen voor de wil van het volk. Maar hij probeert het als logisch vervolg van de Nederlandse traditie te zien, en dat betoog loopt niet vloeiend bij nadere beschouwing, hoe eloquent en moedig Baudet het ook bracht.
Er is namelijk een sprong nodig. Een verandering van het wezen van de democratie in de Nederlandse constitutie. De vraag is, of dat überhaupt kan zolang er vanuit de Nederlandse traditie en constitutie gedacht wordt, zonder die traditie en constitutie wel heel erg losjes te interpreteren. Daar is niet enkel voldoende volkswil voor nodig, maar juist het besef bij de politieke elite dat het volk geëmancipeerd is en tot zelfbeschikking in staat is. Een gedachte die tijdens Thorbecke nog niet levend was, maar nu wel realiteit is. Vanuit die erkenning en het morele appèl dat het geëmancipeerde volk doet op de politieke elite, dient de politieke elite tot inkeer te komen en te buigen voor de wil van het volk.
Referenda zijn daarvoor onontbeerlijk, maar daar is nog veel meer voor nodig. Wellicht dat de hele eed van Kamerleden veranderd moet worden. En de artikelen 90 t/m 95 van de Grondwet. Eigenlijk het hele democratische stelsel, want stapsgewijs krijgen we nooit een Zwitsers model, vanuit het traditionele Nederlandse model geredeneerd. De Nederlandse traditie en constitutie bieden te weinig handvaten om een vloeiend proces richting dat model te bewandelen.
Wat er veranderd is, is niet zozeer het wezen van de Nederlandse democratie gedurende de afgelopen decennia, maar de geëmancipeerdheid van de Nederlandse bevolking en de mate waarin zij tot zelfbeschikking in staat is. Die is gegroeid. Wat er tevens veranderd is, is de mate van nationale soevereiniteit van de Nederlandse democratie als zodanig. Die is gekrompen. De traditionele Nederlandse opvatting over democratie, waarin volksvertegenwoordigers hun eigen postie in weerwil van het Nederlandse volk kunnen bepalen is daarbij achterhaald. De - zoals Engelsen dat zo mooi zeggen - Wisdom of the crowd - is met internet, hoog opleidingsniveau en grote mobiliteit van de gemiddelde Nederlander met sprongen vooruit gegaan sinds de tijd van Thorbecke. De politieke elite moet dat erkennen en er zorg voor dragen, dat ook het wezen van de Nederlandse democratie de sprong maakt naar dit moderne informatietijdperk waarin dat geëmancipeerde en tot zelfbeschikking in staat zijnde Nederlandse volk zich nu bevindt.
Patrick van Schie (VVD, Teldersstichting) verwoordde dezelfde opvatting van het wezen van de democratie als die van Thierry Baudet al eerder in Trouw:
"Het wezen van de democratie is dat burgers de mogelijkheid hebben 'nee' te zeggen tegen de politieke leiding. Dat die leiding het niet leuk vindt als kiezers die mogelijkheid benutten is evident, maar in zo'n geval is het de heersende elite en niet het volk dat moet inbinden. Wie daar anders over denkt, heeft democratie werkelijk niet begrepen. En zolang er in Brussel anders over wordt gedacht, is dat op zichzelf al genoeg reden om verder geen macht aan EU-instellingen over te dragen."
Dat juist de VVD- en de CDA-top zich tijdens het EU-burgerinitiatief debat keren tegen deze opvatting van het wezen van democratie, die ook binnen de VVD zelf breed gedragen wordt, is onbegrijpelijk. Het Zwitserse democratische model biedt juist voor rechts-geöriënteerde partijen een aantal voordelen, welke het Nederlandse democratische model vanuit haar traditie en constitutie mist:
- Referenda leiden tot een kleinere overheid in Zwitserland en tot een kleiner begrotingstekort en tot een lagere staatsschuld, zo is uit Zwitsers onderzoek gebleken. (Kirchgässner, Feld en Savioz, Die Direkte Demokratie: Modern, erfolgreich, entwicklungs- und exportfähig,1999)
- Referenda leiden tot een grotere mate van legitimiteit van besluitvorming in de ogen van een geëmancipeerd volk dat zichzelf tot zelfbeschikking in staat acht.
- Bepaalde linkse dogmas (staatsgeleide ontwikkelingshulp, klimaatbeleid) leven in grotere mate bij de politieke elite, dan bij de meerderheid van de Nederlandse bevolking. Wanneer de beslisingsbevoegdheid in veel grotere mate bij de Nederlandse bevolking zou komen te liggen, dan betekent dat een verrechtsing van Nederlands beleid en een grotere mate van zelfbeschikking over belastingbetalersgeld van belastingbetalers.
Dat zouden juist extra de redenen moeten zijn voor, ik zou willen zeggen contra-revolutionair rechts zoals de VVD en het CDA zich wensen te presenteren, om het wezen van de Nederlandse democratie aan de kaak te stellen en om te vormen tot iets dat beter bij deze tijd past en beter aansluit bij de realisatie van enkele programmapunten die de VVD en het CDA zeggen te omarmen. Het wordt tijd dat ook de rechtse politieke elite op dit punt gaat buigen, omdat ze anders niets van deze tijd heeft begrepen en niets van haar oorspronkelijke politieke agenda voor elkaar zal krijgen. Het wordt tijd dat ook de VVD en het CDA de sprong maken naar de hedendaagse realiteit. De heren Baudet en Snel hebben de aanzet voor de discussie over het wezen van de democratie gegeven, die node wordt gemist in deze partijen.
Ga verder met lezen
Dit vind je misschien ook leuk
Laat mensen jouw mening weten
Lees ook