Italiaanse liberaliseringspogingen stuiten op verzet

Nog maar enkele weken geleden werd Mario Monti binnengehaald als de verlosser van Italië. Nu hij echt werk lijkt te gaan maken van het hervormen van de Italiaanse economie zijn de mensen plots minder enthousiast.

De premier, die eerder Eurocommissaris voor Mededinging was, heeft tientallen miljarden aan bezuinigen en belastingverhogen afgekondigd. Italië kan daardoor weer tegen een betaalbare rente lenen op kapitaalmarkten maar belangrijker is dat de Italiaanse economie op de lange termijn weer gaat groeien. Het land is nu zo corrupt en de markt zo verstoord dat het voor veel jonge Italianen totaal niet aantrekkelijk is om een bedrijf te starten.

Monti heeft zijn plannen nog niet formeel gepresenteerd maar veel is al bekend. Volgens het FD gaat de premier "een poging doen de markt voor benzine, gas, water, licht, geneesmiddelen, professionele diensten (van advocaten en notarissen), taxi's, de trein en banken competitiever te maken." De overheid houdt al deze sectoren nu gesloten met monopolies, minimumtarieven en vergunningseisen waaraan jonge ondernemers niet kunnen voldoen.

Een voorbeeld: de negentienduizend apotheken in Italië krijgen concurrentie van supermarkten die voortaan ook geneesmiddelen zonder recept mogen gaan verkopen. Schande! roepen de apothekers. Zij vrezen dat "supermarkten klanten zullen aanzetten tot overmatige aankoop van medicijnen."

De kritiek is even belachelijk als voorspelbaar. Bijna niemand lijkt echter de vraag te stellen waarom consumenten niet de keuze zouden moeten kunnen hebben tussen apotheken, drogisterijen en supermarkten. Alleen de Italiaanse consumentenorganisatie juicht de toenemende concurrentie toe.

De liberaliseringspogingen van premier Monti zijn ondanks de kritiek hoog nodig. Volgens de Index of Economic Freedom die jaarlijks door de conservatieve Heritage Foundation en The Wall Street Journal wordt samengesteld is Italië vorig jaar nog minder vrij geworden. Het moet landen als Jamaica, Saoedi-Arabië en Azerbeidzjan voor zich laten, niet bepaald staten die bekend staan om hun vrijemarktbeleid.

Volgens de index schort het mate bij de rechterlijke macht aan transparantie en onafhankelijkheid. Italië is één van de meest corrupte landen in Europa. Overheidsuitgaven zijn goed voor meer dan de helft van het bruto binnenlands product. De Italiaanse schuldenlast is een vijfde groter dan de economie. De arbeidsmarkt zit volledig op slot. De jeugdwerkloosheid ligt op 30 procent maar het is dan ook zeer lastig om mensen te ontslaan waardoor bedrijven wel twee keer nadenken voor ze iemand aannemen.

Er moet dus flink wat gebeuren wil Italië er weer bovenop komen. Hopelijk heeft Mario Monti meer doorzettingsvermogen dan zijn voorgangers want het maatschappelijk verzet tegen zijn liberaliseringsagenda is al op gang gekomen. Taxichauffers hebben stakingen aangekondigd. Advocaten mopperen en parlementsleden van de populistische partij van oud-premier Berlusconi dreigen tegen te stemmen. Monti geniet nu nog brede steun in het parlement maar zo gauw mensen de straat op gaan zijn de dames en heren politici snel minder dapper.

Foto: Friends of Europe / Philippe Molitor