ISIS toont de harde, inhumane islam

Als we een beeld willen krijgen van de manier waarop de eerste jihadisten zich in de zevende eeuw meester maakten van het Arabische schiereiland, dan kunnen we leren van de opmars van ISIS.

De islam verspreidde zich via het zwaard. Het verwijt van moslims dat zij zo geleden hebben onder westerse imperialistische mogendheden is hypocriet; met geweld heeft de islam zich uitgebreid.

Op dit moment geven de regels van de jihad en de sharia jongemannen alles waarvan ze dromen: vrouwen, buit, spanning en sensatie, de licentie om te moorden en te vernietigen, en dat alles onder het vaandel van een goddelijke legitimatie die ook nog een heerlijk leven na de dood belooft. Ze mogen alles doen wat in het koortsige jongemannenbrein aan driften wordt voortgebracht.

We zien wat de jihad doet met die jongens: ze mogen de zware last van de moderne beschaving afleggen en zich in moordpartijen en orgiën verliezen. Ja, er zijn regels over welke vrouw wel of niet verkracht mag worden, welke man wel of niet onthoofd moet worden, maar de essentie is duidelijk: wie in hun ogen de vijand is, kan zich op niets beroepen en heeft de waarde van een zandkorrel en mag aan stukken worden gehakt, verkracht, beroofd, na gebruik worden weggeworpen.

Wortels

Niet alleen Yasmina Haifi (de inmiddels op een zijspoor gerangeerde Nederlandse overheidsfunctionaris die in ISIS een zionistische – lees: Joodse – samenzwering meende te ontwaren) maar ook veel andere moslims weigeren de werkelijkheid van de islamitische wortels van ISIS te erkennen. Dat is op zich te prijzen. Maar ze bedrijven zelfbedrog.

Wat ISIS onderneemt, ligt onmiskenbaar in de islam besloten: de Koran kan ook gelezen worden als een rond roof, verovering en moordpartijen georganiseerde religieuze ideologie. Er zijn perioden geweest dat de Koran en de sharia zacht geïnterpreteerd werden – het is dus mogelijk om de islam een ander gezicht te geven. Maar ISIS toont de harde, wrede, inhumane islam.

De islamistische horden hebben inmiddels flinke stukken van Syrië en Irak onder controle. De leden van ISIS zijn niet gebonden aan tribale identiteiten, die in dat deel van de wereld het belangrijkste sociale weefsel vormen. Maar in die nieuwe identiteit werden andere culturele kenmerken van de woestijnstammen geabsorbeerd: mannelijkheid, strijdlust, eer, de rol van roof, buit, ontvoering. We zien het allemaal terug bij ISIS, dat kon ontstaan door de ineenstorting van de natiestaten Syrië en Irak, maar de basis bestaat sinds de zevende eeuw.

Marketing

Na het vertrek van het Amerikaanse leger bleek dat Irak de barbaren geen weerstand kon bieden – hierbij speelden cultureel-religieuze elementen een rol die ISIS met een perfect gevoel voor marketing weet op te roepen: ISIS zet zichzelf neer als de terugkeer van de heilige horde van de zevende eeuw. De slecht opgeleide en slecht gemotiveerde soldaten van Irak, een identiteit waarvoor weinigen willen sterven, begrijpen maar al te goed wat die ISIS-horden motiveert, namelijk grootse en meeslepende geloofsijver verbonden met die magische zevende eeuw – de soldaten kunnen in hun eigen motivatie iets dergelijks niet ontdekken.

Na de roes van de Arabische Lente zijn er grofweg vier machtsblokken ontstaan in het Midden-Oosten: het sjiïtisch-alawitische blok van Iran-Syrië, het soennitische blok van Saudi-Arabië-Egypte (met de Emiraten), het alternatieve soennitische blok van Turkije-Qatar en het barbaarse blok rond ISIS.

ISIS is voor iedereen de vijand. De bestaande Arabische heersers worden door ISIS verafschuwd. Maar de nieuwe blokken staan ook vijandig tegenover elkaar en hebben elk op hun eigen manier op de achtergrond ISIS zo nu en dan met geld en wapens gesteund om elkaar dwars te zitten – de blokken hebben een monster laten ontstaan.

Turkije’s Erdogan, inmiddels gepromoveerd tot president, heeft expansieve ambities. Hij wil de glorie van het Ottomaanse kalifaat herstellen en de Turkse vroomheid versterken – nee, hij wil geen soennitische heilstaat, maar moderne vroomheid. Hij werkt samen met de tiran van Qatar, die Al Jazeera en Hamas financiert en de Saudische prinsen heeft uitgedaagd.

Erdogans partners waren de Egyptische Moslimbroeders. Hun poging de macht van het leger te breken riep de toorn van de legerleiders op, en ze werden weggevaagd in een militaire coup.

Vijanden

En de Saudi’s? Die weten dat ze in zowel de sjiïeten van Iran als de soennieten van ISIS eeuwige vijanden hebben en hebben zich als de financiers van Egypte opgeworpen en zich daarmee tegenover Turkije opgesteld.

Iran lijkt van de chaos het meeste te profiteren. Het land heeft greep gekregen op het oosten van Irak, waar de meerderheid sjiïetisch is, en het wint tijd in de ontwikkeling van een eigen atoomwapen. Als het zover is – en het Westen, als altijd wegkijkend, lijkt bereid daarmee te kunnen bestaan – zal Saudi-Arabië ook een eigen atoomwapen willen; er gaan geruchten dat de bom al is besteld in Pakistan.

Het gevolg van dit alles sinds die veelgeroemde Arabische Lente? Honderdduizenden doden, miljoenen vluchtelingen, honger, verdriet, ellende.

De Arabisch-islamitische wereld, van Marokko tot Pakistan, verkeert in een crisis omdat zij haar diepste identiteit en geloofsovertuiging, gevormd in de islam, niet kan herdefiniëren – globalisering, secularisering, emancipatie van vrouwen, gelijkwaardige communicatie met ongelovigen, het zijn fenomenen die de diepste kernen van de Arabisch-islamitische ziel raken.

Zelfbedrog

Yasmina Haifi, die met een tweet zo openlijk haar ziekelijke zelfbedrog etaleerde, is kenmerkend voor wat daar speelt: een moderne vrouw, goed opgeleid, en toch gevangen in de mentaliteit van een gesloten cultuur die zichzelf niet aan een kritisch onderzoek kan onderwerpen.

Misschien ligt daar, onbedoeld, het verhelderende effect van ISIS, wat we een lichtpunt kunnen noemen: zodra moslims kunnen erkennen dat ISIS net zo islamitisch is als zij zelf zijn, kunnen zij de moed opbrengen hun geloofsbeleving te onderzoeken en hun kernwaarden opnieuw vast te stellen en hun rijke, oude beschaving gereed te maken voor de invoering van burgerlijke samenlevingen, vrije media, gelijkheid van seksen en seksuele voorkeuren, en met name: de vrijheid om religieuze en politieke dogma’s te bekritiseren.

Vermoedelijk is ISIS een fenomeen van voorbijgaande aard. Wanneer de barbaren met een echt leger geconfronteerd worden, zullen ze in de woestijn ten onder gaan. Maar ondertussen zal ISIS met duivelse voldoening bloedbaden aanrichten in een gebied waar geen grenzen meer bestaan, geen overheden, geen tederheid of compassie, niks dat van waarde is, want alles is gebroken.