Is er ook een christelijke weg uit de euro?

In eerdere columns heb ik aangegeven, dat ik blij ben dat de liberale euroscepticus inmiddels een alternatief heeft in de vorm van Artikel 50. Bij de laatste verkiezingen voor het Nederlandse nationale parlement, in 2012, was die optie er nog niet. Ik was toen al eurokritisch en heb om die reden bewust ChristenUnie gestemd, hoewel deze partij mij als liberaal in veel opzichten wezensvreemd is.

Ik had daarvoor twee redenen. Ten eerste heeft de ChristenUnie de moed gehad om een onderzoek te laten doen naar de euro door Prof. Dr. J.J. Graafland, terwijl de gevestigde partijen uitblonken in struisvogelpolitiek. In dit onderzoek dat gepresenteerd werd in 2012 en de titel had “De euro gewogen” werden een vijftal opties doorgenomen, waaronder een splitsing in een noordelijke en zuidelijke euro. De uiteindelijke conclusie was dat de eurozone in ieder geval opgeschoond moet worden en dat Griekenland deze het beste kan verlaten (Grexit).

Ten tweede, heeft de ChristenUnie als één van de weinige partijen in het Nederlandse parlement tegen het onzalige permanente noodfonds ESM gestemd. Een grap, waarvoor Nederland nu al 4,6 miljard euro heeft betaald, maar waarbij we nog eens voor 35,4 miljard euro borg staan. Zonder vetorecht over de besteding natuurlijk, want zo gaat dat in de EU. Compliment dus voor ChristenUnie voor het principieel opkomen voor onze soevereiniteit.

Bij de komende verkiezingen van het Europese parlement presenteert ChristenUnie zich samen met SGP als ChristenUnie-SGP. De bevindingen van Prof. Graafland klinken door in hun programma. In Hoofdstuk 4 (De euro en de financiële crisis)  wordt uitgebreid ingegaan op de eurozone. Er wordt gesteld dat de eurocrisis onbalans in de eurozone aan het licht heeft gebracht, geleid heeft tot te hoge schulden in Zuid-Europa en tot het uit elkaar groeien van landen in de eurozone. Ook wordt gesteld dat doormodderen geen optie is en dat ChristenUnie-SGP niets voelt voor een transferunie, waarin het noorden opdraait voor de schulden van het zuiden.

Vervolgens staat er dat ChristenUnie-SGP wel een centraal bankentoezicht wil, maar geen risicodeling. Met andere woorden, ieder land draait voor zijn eigen ellende op. Er wordt gepleit voor het opstellen van een exit strategie voor falende landen (te beginnen met Griekenland, indachtig het rapport van Prof. Graafland). De landen die uit de eurozone  moeten of willen treden, worden door de christelijke politici nog wel voorzien worden van een hulpplan. Hoe dat hulpplan eruit moet zien en hoeveel het zal kosten, staat niet vermeld.

Het klinkt allemaal leuk, maar behalve dat het redelijk naïef overkomt (alsof de wanbetalers onder de EU-staten braaf één voor één de eurozone zullen verlaten, voorzien van een hulppakketje) staat dit hele hoofdstuk – lijkt mij – in schril contrast tot de fameuze woorden van ECB-president Mario Draghi: “we will save the euro, whatever it takes”. Met andere woorden, als dit standpunt overgenomen zou worden door de grote spelers in de EU, is de kans groot dat de eurozone binnen de kortste keren verscheurd wordt door de financiële markten en ongeordend ten onder zal gaan.

Ik neig tot de conclusie te komen, dat het euro standpunt van ChristenUnie-SGP een hoog “vleesch noch visch” gehalte heeft. De partijen Artikel 50 en PVV lijken mij in dit opzicht consistenter: die willen gewoon ophouden met zowel de euro als de EU. Dat is dan tenminste duidelijk en het besluit eenmaal genomen zijnde, kun je ergens naar toe werken (en dat zo slim mogelijk aanpakken). Uiteraard is het aan het nationale parlement om een euro exit besluit te nemen, als het er ooit van komt. Om symbolische redenen is het van belang dat de eurosceptische partijen eerst versterkt worden in het Europese parlement en zo een “podium” krijgen.

Overigens voert ChristenUnie-SGP momenteel besprekingen met de Duitse eurosceptische beweging Alternative für Deutschland (AfD) over een nadere Europese samenwerking. Dat is politiek gezien begrijpelijk. Duitsland is momenteel het enige land in de eurozone dat profiteert van de muntunie (zie het rapport afgelopen week van de Finse denktank Libera), maar ook daar komt steeds meer kritiek op de eenheidsmunt. Echter, ik verwacht dat in Duitsland pas echt een politiek draagvlak zal ontstaan tegen de muntunie, op het moment dat de kosten van de muntunie (door de transferunie) de baten van de voor Duitsland gunstige exportpositie gaan overtreffen. Dat kan nog wel enige jaren duren.

Nu moet ik in alle eerlijkheid toegeven, dat ook het standpunt van Artikel 50 een nadere uitwerking behoeft. Deze partij wil dat Nederland de eurozone verlaat en daarna een muntunie vormt met de gelijksoortige landen Duitsland, Oostenrijk en Finland. Klinkt mij als muziek in de oren, maar er is natuurlijk geen enkele zekerheid dat deze landen ook uit de eurozone stappen, als Nederland dat zou doen.  Dit punt zal dus nader uitgewerkt moeten worden in een aantal scenario’s, die mede afhankelijk zijn van de stappen die andere landen zullen nemen en ook van de reacties van de financiële markten. Wellicht dat ook aan The Matheo Solution gedacht kan worden, als tussenfase.

Kortom, een zeer complexe problematiek. Ik ben blij dat de eurokritische kiezer inmiddels meer opties heeft dan voorheen, maar er is nog veel werk aan de winkel.