In de verschillen zit de tragiek

Het powerplay tussen de lidstaten om belangrijke posten in de wacht te slepen en compensatie te krijgen voor andere benoemingen en kandidaten te blokkeren. Nationale belangen eerst. Dus wordt de keuzeprocedure uitgesteld tot september. De uitslag van de verkiezingen van het EP speelt kennelijk geen enkele rol bij de onderhandelingen.

De nationale belangen staan voorop. Dat zou niet nodig zijn als die belangen parallel zouden lopen, dwz als de lidstaten inderdaad gelijkwaardig in economische kracht waren en in sociaal opzicht. In dat geval zou een gezamenlijk politiek gevolgd kunnen worden die voor alle lidstaten gunstig zou zijn. Helaas is er geen sprake van economische en sociale gelijkwaardigheid en dus ook niet van een parallel belang en dus gezamenlijke positieve politiek.

Die economische verschillen zijn door Morgan Stanley vertaald naar de hoogst aanvaardbare dollarwaarde van de euro in de lidstaten van de eurozone om concurrerend op de wereldmarkt te kunnen zijn. Voor Duitsland geldt dan een maximum van een dollarkoers van 1,53 als nog positief; voor Frankrijk kwam Morgan op 1,23; voor Italië 1,19 dollar; voor Griekenland 1,07 dollar. De huidige dollarkoers van rond de 1,36 dollar maakt dus die landen niet concurrerend terwijl voor Duitsland de huidige koers zelfs nog gunstig is. Na bijna 15 jaar eurozone is er in de economische verhoudingen dus geen positieve ontwikkeling  geweest, maar daarentegen zijn verschillen nog groter geworden als men de getallen van Morgan Stanley aanhoudt. Ik heb dat in voorgaande artikelen ook op andere wijze cijfermatig kunnen aantonen.

Het is duidelijk dat voor de lidstaten met zulke uiteenlopende economische kracht en opbouw een en dezelfde fiscale en monetaire politiek uitgesloten is.

Voor landen als Frankrijk, Spanje, Italië is de euro volgens Morgan Stanley veel te duur om te kunnen concurreren op de wereldmarkt en de koers zou omlaag gebracht kunnen worden door bijvoorbeeld  een of meer duizend miljard euros extra te drukken en in omloop te brengen waardoor er een grote geldverruiming ontstaat die de eurokoers concurrerender zou maken en geld voor hen beschikbaar zou maken voor innovatie en hervorming.  Hetzelfde wat Japan doet en wat de VS nu aan het afbouwen zijn. Door tezelfdertijd de rente laag te houden wordt het financieren voor bedrijven goedkoper en dat telt ook mee. Of dat inderdaad zou zou werken wordt door sommige analisten trouwens sterk in twijfel getrokken.

Voor Duitsland en de andere noordelijke landen, waar juist een goede koersverhouding bestaat zou dat daarentegen een verhitting van de economie betekenen die dan door een hogere eurokoers en hogere rentetarieven bestreden zou moeten worden. Onverenigbare belangen dus waartussen de ECB behoedzaam moet manoevreren en waarmee niemand tevreden is. Het onverenigbare tot elkaar brengen lukt nu eenmaal niet.

In de beginfase van de eurozone liepen de economische belangen van Duitsland en Frankrijk redelijk parallel tot in 2003 beide de 3% maximaal tekort grens overschreden. Duitsland ging bezuinigen en hervormen en bloeide op, Frankrijk liet dat na. Maar beide bleven als core lidstaten dezelfde politiek van austerity voorstaan. Daardoor bleef het evenwicht in de eurozone min of meer bestaan, door beide ondersteund.

Met het vertrek van Sarkozy verdween deze harmonie. Duitsland en Frankrijk waren zover uit elkaar gegroeid in die 13 jaar dat een zelfde financiële politiek onmogelijk was geworden en Frankrijk zich aansloot bij het Italië, Griekenland, Spanje blok dat monetaire verruiming wil, omdat de staatsschulden al zo hoog zijn gestegen dat nog verder lenen vrijwel uitgesloten is en er dus geen geld voor investeringen en innovatie beschikbaar kan worden vrijgemaakt.

Geld bijdrukken heeft voor hen twee voordelen: er komt geld beschikbaar en de eurokoers zou dalen. Eigenlijk een verkapte soort devaluatie. De keerzijde is dat de eurozone delfstof arm is en dus vrijwel alle grondstoffen moeten worden ingevoerd tegen dan hogere europrijzen hetgeen al snel de voordelen weer teniet kan doen. Bovendien zijn devaluaties alleen zinnig als er hervormingen worden doorgevoerd anders keert de oude toestand weer terug. Men moet een devaluatie zien als een adempauze om de zaken op orde te kunnen  stellen. Dus linksom of rechtsom maar hervormen moet gebeuren.

Het gevolg van het uit elkaar groeien van Duitsland en Frankrijk is dat de verhoudingen in de eurozone verstoord zijn. In plaats van een noordelijke groep en een zuidelijke groep die elkaar in evenwicht hield heeft men nu een grote pro geldverruiming groep en een bezuiniging en hervormingeisende groep en dat die hervormingen so wie so nodig zijn in de huidige situatie is ook duidelijk.

De tot nu toe gevolgde politiek van geldstromen noord zuid ook in de vorm van pseudo leningen op basis van schimmige garanties kan niet eindeloos worden voortgezet. Omdat het op basis van garanties is wordt het nu nog niet gezien als weggestroomd geld. In de balansen van de lidstaten komen deze bedragen voor de ontvangers voor als extra schulden, hetgeen hun staatschulden nog sterken doen stijgen en hun positie nog verder verzwakt, maar in de garantieverstrekkende landen ziet men niets, alleen op de ESM en ECB balansen. Alleen als het mis gaat en de leningen niet kunnen worden terugbetaald moeten die garanties echter in geld en dus in schulden worden omgezet en dan valt de grote klap.

Het standpunt van het noorden is dat leningen gekoppeld aan drastische hervormingen de juiste oplossing zijn en dat leningen alleen een tijdelijke hulp kunnen zijn maar niet blijvend. Dat verklaart de zucht naar een echte fiscale monetaire unie gebed in een politieke unie waar een gezamenlijke begroting leningen zou doen veranderen in fondsentoewijzing, zonder terugbetaal plicht. Dat zou echter de noodzaak voor hervorming doen afnemen maar wel een blijvend afromen van de noordelijke welvaart betekenen zoals tussen noord en zuid Italië. Zonder hervormingen in de ontvangende landen zou dat echter ook de teloorgang van de welvaart in de gevende landen veroorzaken terwijl de dwang tot hervorming, namelijk leningen gekoppeld aan afgedwongen hervormingen zou verdwijnen. Het is de grote vraag of daar in het noorden draagvlak voor te vinden zou zijn.

Die hervormingen in het zuiden hebben bovendien de afgelopen tien jaren geleid tot een welhaast ondragelijke last op de gewone mensen in die landen terwijl er nauwelijks voortgang is geboekt. Nog meer hervormingen in die landen zou  leiden tot nog meer armoede bij de gewone man. Het is dan ook begrijpelijk dat Frankrijk niets voor die weg voelt.

De niet te beantwoorden vraag is natuurlijk of er zonder eurozone en zonder deze gezamenlijke monetaire politiek de landen beter af zouden zijn geweest. Eén aspect is zeker, de economische gemeenschap met vrijhandelszone bracht meer welvaart, terwijl alle landen volkomen zelfstandig bleven en de marktwerking excessen onmogelijk maakte. Toen ging het steeds beter. De volgende stappen in de unie deden het tij in ongunstige zin keren. En geen land kan nog zijn eigen beslissingen nemen, de zelfstandigheid en daarmee eigen verantwoordelijkheid is verdwenen.

De tragiek van het ideaal van de eenwording zonder gemeenschappelijke basis.

TMS zou een oplossing kunnen zijn door die koersverschillen binnen de euro mogelijk te maken. Maar de eurozone davert liever door op de oude steeds gebrekkiger wordende weg, de mist in.