Hoe Obama de strijd om Syrië verloor

Al maanden roept de Amerikaanse president zijn Syrische collega Bashar al-Assad op gehoor te geven aan de eisen van de oppositie in zijn land. Nadat Assad al enkele honderden zo niet duizenden van zijn burgers om het leven had gebracht in een poging de opstand de kop in te drukken, veranderde de Amerikaanse regering van mening: het werd Assad must go. Alleen zonder hem zou in Syrië een ware overgang naar vrijheid en democratie kunnen plaatshebben.

De onrust in Syrië duurt inmiddels vijftien maanden. Assad trekt zich niets aan van de "internationale gemeenschap" noch de Verenigde Staten. Waarom? Omdat ze blaffen, maar niet bijten. Assad begrijpt maar al te goed dat Amerika niet militair wil ingrijpen. Zonder een Amerikaanse bereidwilligheid daartoe, kan hij de dreigementen van andere landen negeren. Zonder Amerikaanse steun geen missie.

Let wel, ik ben tegen een interventie voor redenen die ik hier eerder heb opgeschreven. Oud-veiligheidsadviseur Zbigniew Brzezinski deed dat nog een zeer handig in deze video. Syrië is tot op het bot verdeeld tussen een alawietisch minderheidsregime dat nog altijd de steun lijkt te genieten van de stedelijke middenklasse enerzijds (de helft van de Syrische bevolking woont in de steden Aleppo en Damascus) en een soennitische meerderheid anderzijds die in de opstand wordt bijgestaan door Westerse bondgenoten als Saoedi-Arabië en Turkije. Laat hen zich er vooral mee bemoeien. Het is in hun directe belang dat er in Syrië een regering komt die niet aan Iran maar aan de andere soennitische landen in de regio is gebonden. 

Regime change is daarmee weliswaar ook in het belang van het Westen, maar niet in zoverre dat we bereid zijn daarvoor het leven van onze soldaten op het spel te zetten. Grijpen we toch in, dan acht ik het zeer waarschijnlijk dat we vertrekken zo gauw er een aantal Westerse militairen om het leven zijn gekomen. De oppositie zou zich verraden voelen en verder radicaliseren. Er zijn al tekenen dat allesbehalve pro-Westerse groeperingen als Al Qaeda zich aan de kant van de opstandelingen hebben geschaard. Hamas is inmiddels uitgesproken tegen Assad. Hezbollah twijfelt nog, maar zal uit opportunistische overwegingen voor de oppositie kiezen op het moment dat de val van het regime onvermijdelijk lijkt.

Zo ver is het nog lang niet en zal het op de korte termijn niet komen. De tegenstanders van het Syrische regime worden waarschijnlijk door landen als Saoedi-Arabië bewapend, maar kunnen maar met moeite opboksen tegen de superieure krijgsmacht van president Assad. Sympathiserende landen in het Westen, de Verenigde Staten voorop, hebben sancties afgekondigd en veroordelen het geweld, maar daar schieten de rebellen weinig mee op.

Door luidkeels het vertrek van Assad te eisen, heeft de regering-Obama wel het prestige van de Verenigde Staten in de strijd geworpen. Nu blijkt dat de woorden van de Amerikaanse president geen gewicht dragen, is dat prestige aangetast.

De wereld verwacht dergelijke vertoon van bijvoorbeeld de Fransen die maar wat graag hun oordeel vellen over het beleid van andere landen (hoewel Nicolas Sarkozy nog maar een paar jaar geleden met evenveel enthousiasme Assad bij zijn "Mediterrane Unie" betrok, maar goed, resultaten uit het verleden...). Amerika behoort tot een andere categorie staten. Het is een supermacht. Als het wil, kan het Assad morgen uit zijn paleis bombarderen en het Syrische leger vanuit zee en uit de lucht kapotschieten. Als het wil, kan het binnen een week de rollen omdraaien en zorgen dat de rebellen de overhand krijgen.

De Amerikanen weten maar al te goed dat daarmee de ellende niet voorbij zal zijn. Zij hebben de recente ervaring van Irak waar het pas echt naar werd toen Saddam Hoessein was verdreven. Eenzelfde situatie is in Syrië goed denkbaar. Ook dat land is verdeeld tussen bevolkingsgroepen die elkaar nu al meer dan een jaar bevechten. Als Assad valt, zullen de alawieten in het land vrezen voor hun leven. Verwachten we dat Iran maar toe zal kijken terwijl het de enige Arabische bondgenoot verliest en omringd wordt door pro-Amerikaanse staten? Zal Rusland zich niets aantrekken van het conflict op het moment dat christenen er in het nauw komen? Ik denk dat het antwoord op beide vragen nee is. Dan is de chaos nauwelijks meer te overzien.

Het is dus zeer verstandig dat Obama terughoudend is in wat hij doet, maar dat blijkt niet uit zijn retoriek. Wanneer die twee niet op elkaar zijn afgestemd, schept dat verkeerde verwachtingen. Dat kan het buitenlandse beleid van de Verenigde Staten in de toekomst ondermijnen. Immers, wat is het woord van de Amerikaanse president eigenlijk waard?

Foto: Witte Huis / Pete Souza