Hete hangijzers op een PvdA-congres

De keuze voor Diederik Samsom: Rust in de PvdA en heronderhandelen met de VVD, of behoud van politiek wisselgeld richting het kabinet?

De PvdA komt vandaag bijeen in Leeuwarden voor haar jaarlijkse congres. Het congres is het besluitvormend orgaan van de partij en hoewel de tweede kamerfractie zich niets van congresbesluiten hoeft aan te trekken gaat er toch aanzienlijke invloed van uit.

Op de agenda staat o.a. een rapport van de Wiarda Beckman Stichting waarin een linksere koers wordt bepleit. Het wetenschappelijk bureau van de partij ziet graag meer aandacht voor klassieke sociaaldemocratische waarden als bestaanszekerheid, binding in de samenleving en verheffing. Volgens menig linkse kiezer komen deze waarden door het huidige kabinet, waaraan de PvdA deelneemt, onder druk te staan.

Ook zullen op het congres verschillende hete hangijzers aan de orde komen. Zo bestaat binnen de PvdA onenigheid over het winnen van schaliegas. De tweede kamerfractie is voor, vanuit de fractie in het Europees Parlement klinkt echter protest en ook veel leden vinden schaliegaswinning te risicovol.

Gevaarlijker voor fractie en partijbestuur is het verzet tegen het kabinetsplan illegaliteit strafbaar te stellen. Onderzoek door Een Vandaag onder partijleden wees uit dat bijna twee derde strafbaarstelling uit het regeerakkoord wil halen. Dit geluid wordt ook uitgedragen door het merendeel van de congresgangers, waaronder prominenten als burgemeester Van der Laan, oud-leider Job Cohen en oud-ministers Jan Pronk en Hedy d’Ancona.

Onder PvdA-stemmers wordt er anders gedacht over dit onderwerp; een grotere groep van 48% is vóór deze maatregel, 41 % tegen.

Dit laatste gegeven en druk vanuit kabinet en VVD om strafbaarstelling van illegalen volgens het regeerakkoord in te voeren plaatst Diederik Samsom en het partijbestuur voor een dilemma. Het bestuur geeft toe dat deze maatregel hen "zwaar op de maag'' ligt en probeert met een aantal concessies de talrijke tegenstanders alsnog over de streep te trekken.

Toch is de verwachting dat de partijtop uiteindelijk zal weigeren met de VVD te heronderhandelen over deze 'principiële kwestie'. Sinds de jaren ’70 weten we dankzij toenmalig sociaaldemocratisch minister van Defensie Vredeling (“Congressen kopen geen straaljagers”) dat besluiten van PvdA-congressen niet doorslaggevend zijn.

Mocht ondanks de grote weerstand de partijtop zijn zin doordrukken zullen consequenties niet uitblijven. De PvdA zal te maken krijgen met veel gefrustreerde leden (blijkbaar geldt dit dus in mindere mate voor hun stemmers) en het kabinet met toenemend maatschappelijk verzet en wellicht buitenparlementaire acties. Aan de andere kant levert naleven van het regeerakkoord door de PvdA de partijtop ook politiek krediet richting het kabinet op. Er staat immers nog een rekeningetje open na de door coalitiepartner VVD gewenste én verkregen nieuwe onderhandelingen over de inkomensafhankelijke zorgpremie. Vraag is of Diederik Samsom dit wisselgeld nu al wil verzilveren. Misschien bewaart hij het als appeltje voor de dorst, voor later.