Afgelopen weekend verscheen in De Volkskrant een uitgebreid interview met Mario Monti met de ietwat pretentieuze titel 'De man die Europa redde'. In dat interview wordt de gewezen premier van Italië geportretteerd als een ingenieus staatsman, vanzelfsprekend met een 'natuurlijke' afkeer van 'populisten'. Ik zou zeggen: een absoluut ingenieus onderhandelaar en voorwaar een man die het belang van zijn land op onnavolgbare wijze heeft zekergesteld. Van dergelijke mensen zouden wij er ook wel wat kunnen gebruiken. Het interview toont wel perfect het gelijk van Bolkestein aan:
Italië had nooit mogen toetreden tot de euro. In deze column leg ik uit waarom.
Zoals Bolkestein aangaf heeft hij zijn best gedaan om Italië uit de euro te houden omdat het land in de verste verte niet voldeed aan de criteria. Het land had niet alleen een veel te grote staatsschuld, maar ook een te groot begrotingstekort. Maar omdat Frankrijk niet het zwakste jongetje uit de klas wilde zijn moest Italië erbij en toen ook Griekenland. De gevolgen van die dramatische vergissing kennen we intussen...
Het interview met Monti laat nog een ander aspect zien van hoe de Italiaanse tandem Mario & Mario werkt. Volgens Mario Monti heeft het aan zijn 'harde' opstelling gelegen, dat het Stabiliteitspact op essentiële punten werd aangepast, zodat de andere Mario, de op papier politiek onafhankelijke ECB president Draghi, zijn OMT (Outright Monetary Transactions) programma kon lanceren met de inmiddels fameuze woorden 'whatever it takes to preserve the euro'. Monti:
"Het ging om een cruciale ombuiging van de regels voor de eurozone. Tijdens de eurotop in juni 2012 heb ik mijn volle onderhandelingspositie - inclusief dreigen met een veto - gebruikt om een ogenschijnlijk saaie alinea goedgekeurd te krijgen. Om vier uur 's ochtends stond de handtekening van alle leiders eronder, met inbegrip van Merkel, mijn goede vriend Rutte en de Finse premier Katainen, zeg maar de monetaire vuurkracht uit het Noorden. De alinea vermeldde kortweg dat eurolanden die hun huiswerk deden, zoals Italië, verzekerd waren van de steun van de Europese Centrale Bank. (...) Een maand later kwam ECB-president Draghi met zijn fameuze verklaring: 'De ECB staat klaar alles te doen wat nodig is om de euro te behouden. En geloof me, dat zal genoeg zijn.' Dat kalmeerde in één klap de markten omdat Draghi wel geld heeft. Draghi kon dat zeggen omdat hij de politieke steun van de leiders had. Dankzij mij, dankzij mijn onderhandelingspositie. Een half jaar eerder was Draghi opgepeuzeld door de Duitse monetaire haviken bij zo'n verklaring."
Dit was dus de Italiaanse bijdrage aan 'de redding' van de euro. Noord stond voortaan in voor de tekorten van Zuid. Well done, Mario, de Nederlandse en Duitse belastingbetalers zullen u eeuwig dankbaar zijn. Bijkomend voordeel voor Italië was, dat het land nu meedeed in de eredivisie van de eurozone, naast Nederland en Duitsland, aldus Monti. Uit het vervolg van het interview komt naar voren dat ook Monti, als zovelen, gelooft in de veranderbaarheid van een cultuur. Persoonlijk denk ik dat dit een misvatting is. Een typische technocratische opvatting, die onvoldoende recht doet aan de ingebakken gewoontes van een (latijnse) cultuur. Ook Bolkestein is die mening overigens toegedaan. In diens
toespraak voor het Instituut Clingendael, op 18 september 2013, zei Bolkestein onder meer:
"De monetaire unie is mislukt. De euro is een slaappil gebleken die de tekortlanden heeft laten dromen van een dolce far niente in plaats van zich zorgen te maken over de eigen concurrentiekracht. Het gevolg is een transferunie die permanent dreigt te worden. De muntunie zou de vriendschap tussen de volkeren bevorderen, maar is een splijtzwam gebleken. Nederland is in een fuik gezwommen en weet de weg terug niet te vinden."
Voor Bolkestein is de oplossing een concept van een parallele munt aan de euro, maar zoals mijn vaste lezer weet heb ik daar zo mijn twijfels over. Er zal eerst snel een oplossing moeten komen om de zwakke eurolanden weer concurerender te maken. Dat kan met The Matheo Solution (TMS). Maar ik denk dat er uiteindelijk toch een sterke Noord-Europese munt zal komen, zónder de ballast van het Latijns sprekend deel van Europa (die mogelijk een gezamenlijke Zuid-Europese munt kunnen voeren). Daarbij valt niet uit te sluiten dat men daar uiteindelijk toch wakker wordt geschud uit die siësta en van binnenuit hun economieën gaat hervormen. Met de huidige moral hazard van Noord-Europees belastinggeld achter de hand komt die verandering en hervorming er in elk geval beslist niet. De Europese politici moeten nu hun ambities een stukje terugschroeven om die landen in de gelegenheid te stellen om hun zaakjes op orde te brengen. De Fransen hebben daar een mooie uitdrukking voor: 'reculer pour mieux sauter'.
Alternatief zal een permanente transferunie zijn, die uiteindelijk ook de concurrentiekracht van het Noorden onvermijdelijk zal aantasten. Het slechtste van twee werelden. Maar Mario Monti en consorten zijn niet van plan hun mislukte euro-droom op te geven, sterker, volgens Monti staat de EU voor drie grote uitdagingen:
"De EU staat voor drie grote uitdagingen. Ze moet een brug bouwen naar de burgers om een antwoord te geven op het populisme. Ze moet een brug slaan tussen noord en zuid. En ze moet Groot-Brittannië binnenboord houden."
Dat is nogal wat. In plaats daarvan zou men zich beter kunnen bezinnen op welke wijze men de Interne markt efficiënter zou kunnen maken. Dat kan heel goed met een veel kleinere Commissie. Die kan sowieso de helft van haar portefeuille overboord zetten, want het gekakel van een Viviane Reding of het falikant verkeerd uitpakkende immigratiebeleid van een Cecilia Malmström bieden geen toegevoegde waarde. Daar zit niemand op te wachten. Democratie en open grenzen gaan niet samen, zoals ook democratie en de beoogde
EMU 2.0 niet samengaan. En zo zijn er nog minstens twee handenvol portefeuilles die direct richting ronde archief kunnen. De Commissie moet zich concentreren op een efficiënte Interne Markt, dit goed afstemmen met de richtlijnen die de Raad hen meegeeft en het Europarlement kan worden opgeheven, want overbodig. Dat zou er moeten gebeuren, maar de federalisten willen juist precies de andere kant op met (veel) meer macht voor de Commissie (en als doekje voor het bloeden een sterker parlement). Het is soms om moedeloos van te worden.
Klik hier voor een overzicht van mijn columns en volg mij hier op Twitter. 
