Het einde der tijden

Noch de centrale banken (‘geldverruiming’), noch de ministers van Financiën (‘steunfondsen’), noch de respectievelijke regeringen (‘we zullen alles doen wat nodig is en dat blijven doen’), noch de sussende retoriek van de G-7 heeft geleid tot een oplossing waarin de wereld vertrouwen heeft. Het einde van de schuldenweg is bereikt en de gang naar Canossa zal moeten worden bewandeld. Met andere worden, van geleende welvaart zullen we weer moeten terugkeren naar verdiende welvaart, gewoon door hard, slim en goedkoop te werken en iets voor elkaar over te hebben.

De vraag hoe snel wij -als het verwende Westen- terug naar af moeten is niet te beantwoorden. Waarschijnlijk is dat de gezamenlijke regeringsleiders er alles aan zullen doen om het huidige systeem – dat draait om banken -zo lang mogelijk te ondersteunen, in de hoop dat er daardoor tijd wordt gekocht voor de noodzakelijke herstructureringen.

Maar hoe moet het nu verder? Ten eerste moeten we af van het denken in geld en groei. We moeten naar een economie van verdeling op basis van eerlijk verdiend geld. De economie moet weer van mensen worden. Die moeten er hun ei in kwijt kunnen. Europa moet over werk gaan en vooral over het recht op werk dat aan mensen moet worden gegeven. Niet door socialisme, wél door innovatie. Als ik één ding van de schuldencrisis verwacht is het wel massawerkloosheid. Gelukkig is die tot op heden uitgebleven. Maar wat niet is kan nog komen.