Het Britse zorgstelsel is verrot maar niemand die er wat aan doet

De Britten willen wel ons vol trots over hun zorgstelsel praten. Zij beschrijven de National Health Service als een "nationale schat" en doen alsof de rest van de wereld hetzelfde systeem graag wilt hebben. Tenzij ze er ooit zelf mee te maken hebben gehad.

De NHS is een treurig overblijfsel uit een tijd waarin centrale planners zichzelf ervan overtuigd hadden dat zij beter dan consumenten het zorgaanbod konden bepalen. Door alles van overheidswege te regelen en te reguleren kon zorg niet alleen "gratis" zijn; de kosten ervan zouden zelfs dalen, was de gedachte.

Het tegenovergestelde is de afgelopen decennia gebleken. De zorgkosten stijgen ook in Engeland jaar op jaar terwijl de kwaliteit van een schrikbarend laag niveau is.

Dat zeg ik niet. Dat zegt de Britse ombudsman die vorig jaar vaststelde dat er een "cultuur" van onverschilligheid heerst binnen de ouderenzorg van de NHS, een cultuur die "de menselijkheid en individualiteit van de mensen waar het om gaat niet weet te herkennen en er niet in slaagt om hierop met gevoeligheid, mededogen en professionaliteit te reageren."

Het wordt nog erger. "De redelijk verwachting die ouderen en hun familie hebben op waardige en pijnloze zorg in de schone omgeving van een hospitaal wordt niet waargemaakt." Integendeel, schreef de ombudsman. Zijn onderzoek liet een kant van de NHS zien die "er niet in slaagde om zelfs aan de meest basale zorgnormen te voldoen."

Charles Moore bevestigt deze voorstelling van zaken in The Telegraph deze week. Hij schrijft over hospitalen die niet goed schoongehouden worden; waar de zorg van een middelmatige zo niet lage kwaliteit is. Wachttijden zijn ellenlang. Het ziekenhuisvoedsel is niet te verteren. Op een afdeling is het vaak moeilijk vast te stellen wie er de beslissingen neemt. Mensen worden vroegtijdig uit het ziekenhuis ontslagen terwijl anderen dagen of weken langer op bed liggen dan nodig is. 

Het probleem, volgens Moore, is niet het personeel van de NHS. Mensen die in de gezondheidszorg willen werken geven om anderen en bieden graag degelijke zorg. Dat wordt ze echter lastig gemaakt door het systeem waarin zij zitten opgesloten. De NHS is een bureaucratische nachtmerrie waarbinnen voor alle mogelijke situaties regeltjes en richtlijnen zijn opgesteld. Er moet zoveel papierwerk ingevuld worden dat doktoren meer achter het bureau zitten dan aan het bed staan. (En dan raken er nog regelmatig formulieren kwijt waardoor verkeerde medicijnen worden voorgeschreven of mensen niet juist behandeld worden.)

De feiten zijn al jaren bekend. Iedereen die zich enigszins in de zorg heeft verdiept weet dat het beter kan. Toch verandert er niets. Waarom? Volgens Moore is het de angst voor het onbekende. Volgens mij is het de angst om verantwoordelijkheid te dragen. Wat mensen zo bevalt aan de NHS is dat er niet betaald voor hoeft te worden. Er bestaat een minimale bijdrage voor medicijnen maar die is voor iedereen gelijk en verwaarloosbaar. Mensen lopen het ziekenhuis in en uit zonder zich ooit af te vragen wat hun behandeling gekost heeft en wie ervoor betaalt.

Juist die onwetendheid over de kosten draagt bij aan de constante stijging ervan. Immers, zodra mensen voor zorg moeten betalen zullen zij proberen zo min mogelijk zorgkosten te maken. Zij gaan gezonder leven en minder snel naar de huisarts als ze ergens een pijntje hebben. Dat gaat misschien niet voor iedereen op maar wel voor genoeg mensen om voor iedereen de kosten te beteugelen.

Dat vereist wel enig verantwoordelijkheidsbesef van mensen. De Britten, die opgegroeid zijn met de idee dat zorg een recht is, willen daar bij meerderheid niet aan. Liever dat iemand anders opdraait voor de kosten dan dat zij het hef in eigen hand hoeven te nemen. De wachtlijsten, de ergernissen en het lage peil van de zorg nemen ze op de kop toe.