Gerrit Zalm (ABN AMRO) uit zorgen om middenklasse

De middenklasse wordt kleiner en dat is een probleem, zo bleek tijdens een door ABN AMRO georganiseerd Miljoenennota-evenement.

Het begint langzaam maar zeker een traditie te worden: de Derde Woensdag in September, een financieel evenement georganiseerd door ABN AMRO, bedoeld om de visie van de bank te geven op de Miljoenennota die de dag ervoor door de minister van Financiën is gepresenteerd.

De troonrede van Koning Willem-Alexander is uitgesproken, de inhoud van de Miljoenennota van Rutte II is eindelijk bekend en politici zijn er druk over aan het debatteren in de nationale vergaderzaal op het Binnenhof. Maar wat betekent die Miljoenennota nou precies? Wat zijn de financiële gevolgen van de Miljoenennota voor u? Het is nog niet zo makkelijk om dat als gewone burger allemaal uit te vogelen.

Daar is nou de speciale Miljoenennota-avond van ABN AMRO voor uitgevonden. De Dagelijkse Standaard was erbij. Het is woensdagavond als bestuursvoorzitter van ABN AMRO Gerrit Zalm en hoofdeconoom van ABN AMRO Han de Jong voor een publiek van een paar honderd man in de Hermitage in Amsterdam uitgebreid spreken over de Miljoenennota en de gevolgen ervan op het gebied van koopkracht, pensioenen, de huizenmarkt en fiscaliteit.

Geopolitieke onrust
RTLZ-presentatrice Hella Hueck interviewt oud-minister van Financiën Zalm en De Jong uitgebreid over de genoemde economische onderwerpen die iedereen aangaan, maar het gaat - vanzelfsprekend - ook over de toenemende onrust in de wereld met de verschillende crises in Oost-Europa (Rusland en Oekraïne) en het Midden-Oosten (Syrië en Irak). Want ja, dat heeft absoluut gevolgen voor de situatie in Nederland, merken Zalm en De Jong op.

De Jong zegt over de sancties tegen Rusland en de reactie van president Poetin op die sancties: “Als de boel erg escaleert kan het ons zeker raken. Laten we hopen dat het niet gebeurt.” Maar kunnen we er ons dan in ieder geval op voorbereiden, voor als het helemaal misgaat? “Het is ontzettend moeilijk om ons tegen de effecten van een eventuele verdere escalatie te wapenen. Het is te hopen dat we elkaar weten te vinden in dit conflict. Linksom of rechtsom.”

Middenklasse en woningmarkt
Het grote probleem van de toekomst voor Nederland is de afname van de middenklasse, waar de bank een speciaal rapport over heeft geschreven. De middenklasse staat onder druk omdat daar steeds meer banen verdwijnen, aldus Zalm. “Aan de bovenkant en de onderkant van de arbeidsmarkt verdwijnen minder banen dan daartussenin. Dat komt onder andere door de digitalisering en globalisering.” Voor de middengroep is er het grootste verlies van werkgelegenheid, zo is de analyse van ABN AMRO.

Volgens Zalm hoeft u zich overigens geen zorgen te maken over een eventuele triple dip. “De kans daarop is voorlopig klein. We hebben in 2012 en 2013 een recessie gehad, maar de woningmarkt en de pensioenfondsen staan er dit jaar beter voor.” Wat betreft de woningmarkt laat Zalm weten dat het langzaam maar zeker beter gaat. “We hebben een correctie van twintig procent op de huizenprijzen gehad. De woningmarkt is nu weer in herstel, de rente is laag. Het is een mooi moment om een huis te kopen,” aldus een licht optimistische Zalm. "Ik beveel het mijn kinderen in ieder geval aan."

Pensioenen
Er wordt ook gesproken over pensioenen, nog zo'n onderwerp dat veel aandacht krijgt - en verdient. Zalm is ervan overtuigd dat de pensioenleeftijd van 67 langzaam opschuift naar boven. “Dat is ook logisch, omdat we steeds ouder worden. Het heeft lang geduurd voordat we eindelijk zijn afgestapt van de 65. Deze trend van langer werken is voorlopig niet voorbij.” Maar dan moet er moet wel iets veranderen, merkt De Jong op, vooral aan onze mentaliteit. De Jong: “Het kan best dat ouderen blijven werken op een andere manier. We moeten flexibel worden en flexibel gaan denken. We kunnen en moeten een eigen bijdrage aan levensonderhoud leveren als we ouder zijn, maar dan op een andere manier. Een 9-tot-5-baan is niet nodig hoor. Er moet in ieder geval een knop om bij de mensen, het bedrijfsleven en de overheid.”

Er gaan weleens geluiden op dat we af moeten van het collectieve van ons pensioenstelsel, maar De Jong is van mening dat het Nederlandse pensioenstelsel goed in elkaar steekt en dat juist de collectiviteit van het pensioenstelsel de kracht ervan is. Een individuele pensioenregeling is veel duurder dan een collectieve regeling, weet De Jong. Echter: “Pensioenfondsen moeten wel een zeker risico nemen, anders behaal je het beoogde rendement niet.”

Zalm heeft een advies voor iedereen die zich zorgen maakt om of er nog wel genoeg pensioen in het potje zit op het moment dat hij of zij dan eindelijk met pensioen mag. Voor ieder individu is maatwerk nodig. Het ligt namelijk aan veel factoren hoeveel geld u precies nodig hebt: wat uw eigen vermogen is bijvoorbeeld, of hoeveel jaren u nog moet werken. Zalms advies is simpel: “Maak een afspraak met een adviseur. Een goed gesprek is altijd handig.”

Andere plannen kabinet
Over de plannen die het kabinet heeft voor de zorg, zegt Zalm het volgende: “De toekomst is dat we niet meer ongelimiteerd gratis zorg krijgen. Als je meer wil dan de overheid ter beschikking stelt, dan moet je daar zelf een potje voor hebben.” Dan nog, over de aankondiging van het kabinet om de schop te zetten in het huidige ingewikkelde belastingstelsel: “Het zal een hele toer worden om die hervorming voor elkaar te krijgen. Een lastenverschuiving van 10 miljard euro is relatief makkelijk, maar een echte lastenverlichting van 5 miljard euro is lastiger.”

De Jong denkt dat met een lagere inkomstenbelasting het aantrekkelijker wordt voor mensen om te gaan werken. Voor ondernemers wordt het tegelijkertijd aantrekkelijker om iemand aan te nemen. Waar het kabinet in ieder geval voor moet waken, is het verhogen van de btw. “Als je de consument op stang wilt jagen, dan moet je de btw verhogen zoals laatst is gedaan. Het levert natuurlijk snel veel geld op, maar voor de consumptie is het sterk negatief. De effecten ervan ijlen sterk na. Het draaipunt ligt overigens wel achter ons. De bestedingen gaan weer omhoog,” aldus De Jong.

Overigens vindt Zalm dat er best gekeken mag worden naar de belastingheffing in box 3. “De vier procent in box 3 ligt niet voor de hand. Het ligt ook niet voor de hand om vermogen straks extra te gaan belasten. De heffing is nu hoog vergeleken met de daadwerkelijke rente. Als je risicoloos belegt, krijg je 1 tot 1,5 procent rente.” Afsluitend zegt de oud-minister van Financiën: “Ik ben benieuwd of het kabinet iets gaat doen met box 3.”