Fiscaal gefröbel

Wat een gedoe weer met de fiscale regeltjes de afgelopen dagen.

Staatssecretaris Eric Wiebes van financiën maakte op 23 oktober bekend dat hij voornemens is de fiscale bijtelling voor het privégebruik van een leaseauto te verhogen voor minder milieuvriendelijke auto’s. Het gros van de leaserijders zou dan geconfronteerd worden met een bijtelling van 25% van de cataloguswaarde. Een forse aderlating voor hen die rondrijden in een milieuvriendelijke auto die nu nog onder het 14% of 20% regime valt. Voor één categorie auto’s wordt door Wiebes echter een uitzondering gemaakt: de elektrische auto. Die zou slechts te maken krijgen met een bijtelling van 7%. Als motief verwijst Wiebes naar het energieakkoord dat in 2013 door ruim veertig maatschappelijke organisaties is gesloten. Daarin schijnt iets te staan over de ambitie dat in ons land op termijn 200.000 elektrische auto’s moeten rondrijden. En dus moeten die vooralsnog uitermate onpraktische dingen fiscaal gesubsidieerd worden.  

Belastingheffing is dus niet alleen een manier om onze overheid en de collectieve diensten die zij verschaft te financieren. Nee, het is tevens een manier om ons gedrag conform de heersende politieke windrichting met fiscale douceurtjes te sturen. Zie hier de reden waarom er altijd en continu gesleuteld wordt aan allerlei fiscale faciliteiten, regelingen en aftrekposten.

En mochten we te massaal van de regelingen gebruik gaan maken en de overheid ziet hierdoor de belastinginkomsten dalen dan moet de regeling weer worden afgeschaft. Precies wat we zien bij dat andere akkefietje van de afgelopen week. Op 28 oktober maakte het Financieele Dagblad bekend dat het kabinet plannen ontwikkelt om de groei van het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp) in te dammen. Niet zozeer omdat de zzp’ers als zodanig een te bestrijden kwaad zijn maar omdat de fiscale faciliteiten waarvan ze gebruik maken de overheid teveel geld kosten. Met name de zelfstandigenaftrek zou een heet hangijzer zijn dat. Doordat zzp’ers over de eerste €7280 inkomsten geen belasting betalen zou de schatkist rond de €1,8 miljard ‘mislopen’. En dus staat een regeling die in eerste instantie is bedacht om het ondernemerschap te bevorderen weer ter discussie. Hetzelfde geldt voor de startersaftrek en de MKB-winstvrijstelling.

Natuurlijk kan geen enkele regeling eeuwigheidswaarde hebben maar een ad hoc jojo beleid is het andere uiterste.

De groei van het aantal zzp‘ers is overigens niet alleen toe te schrijven aan de fiscale regelingen of een noodzaak van een toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt. Het hebben van een flexibele schil vergroot het aanpassingsvermogen van de economie maar ook vaste contracten hebben een functie als het gaat om het waarborgen van continuïteit en behoud van kennis en expertise.

Maar ook wanneer een werkgever eigenlijk iemand in vaste dienst zou willen nemen kan de keuze toch vallen op het inhuren van een zzp’er. En dat heeft alles te maken met overheidsregelingen die het inhuren van vast personeel erg duur en riskant maken. Voor iemand die €3000 bruto per maand verdient is een bedrijf al snel 25% extra kwijt aan werkgeverslasten als die persoon op de loonlijst staat. Dat bespaar je als je voor hetzelfde werk een zzp‘er inhuurt. En mocht een werknemer onverhoopt ziek worden dan moet de werkgever krachtens de Wet Verlenging Loondoorbetalingsverplichting bij Ziekte tot twee jaar lang het salaris doorbetalen. In het eerste jaar is dat 100% procent en in het tweede jaar doorgaans 70%. Zeker voor kleinere bedrijven kan de ziekte van één werknemer dan al de doodsteek zijn. Ook dat risico verdwijnt bij het inhuren van een zzp‘er. Niet heel verwonderlijk dus dat dit steeds massaler gebeurt.

Op zijn zachtst gezegd kunnen we zeggen dat de regelingen weinig consistent zijn. Een grote lijn ontbreekt. Waar we heen moeten is lagere lasten op arbeid in brede zin. Wat mij betreft kunnen dan ook allerlei fiscale faciliteiten voor zzp‘ers of wie dan ook de deur uit. Ideaal wordt de keuze voor het ‘ondernemerschap’ of het op flexibele basis inhuren van werknemers niet gestuurd door fiscale regelingen maar door eigen voorkeuren en behoeftes bij zowel personen als bedrijven.

Ewoud Jansen is econoom en publicist. Hij is via Twitter te bereiken op @ewoudjansen.