Exit Wilders

Ik weet dat de meerderheid van de kiezers en zijn aanhang er anders over denken, maar volgens mij heeft Geert Wilders afgelopen vrijdag een kolossale blunder gemaakt door uit de kabinetsformatie weg te lopen. Het kan best dat deze beslissing hem straks electoraal geen windeieren legt, maar daar hebben noch hijzelf, noch zijn kiezers veel aan. Weliswaar wordt hij gesteund door zijn aanhang, die de afgelopen weken euforisch was over het vooruitzicht van een rechts minderheidskabinet met gedoogsteun van de PVV en die nu toch teleurgesteld moet zijn, maar Wilders heeft als behendig machtspoliticus die wat gedaan kan krijgen aan geloofwaardigheid verloren. Het is de vraag of zoveel kiezers hem blind zullen blijven volgen in zijn rol als querulant die stemming maakt tegen de elites. De conservatieve burger is niet blind maar pragmatisch en heeft een voorkeur voor gelijk krijgen boven gelijk hebben. Bovendien houdt de nette burger er niet van om met een onruststoker te worden vereenzelvigd.

Natuurlijk ziet Wilders dit anders. Maar zijn vaststelling dat er met het CDA momenteel geen stabiele regering kan worden gevormd (met de suggestie dat de PVV als gedogende partij wel zo'n stabiele partij zou zijn) is een gotspe. Natuurlijk was het de afgelopen week een pan binnen het CDA, maar dat kwam volledig doordat deze club bezig was om met hem als gedoogpartner in zee te gaan. Iedereen - dus Wilders ook - wist dat dit binnen het CDA gevoelig lag, en de CDA-mastodonten en de brief van Ab Klink hebben dat onbarmhartig duidelijk gemaakt. Maar die mastodonten kregen verrassend weinig voeten aan de grond, en de door zijn medestanders als 'indrukwekkend' en 'moedig' geprezen brief van Klink bestond hoofdzakelijk uit protestants geworstel en gemoraliseer waar katholieken hoofdpijn van krijgen. Bovendien ontbrak een politiek alternatief: onderhandelingen aangaan met de PvdA werd door Klink nergens genoemd. Het CDA, en dan vooral Maxime Verhagen, maar ook Piet Hein Donner (een mannenbroeder met groot gezag in eigen kring), is bijzonder ver gegaan in de toenadering tot Wilders. Na twee dagen kronkelen bleef Klink binnenboord en kon het CDA niet meer terug. Dankzij het inbinden van Klink, die slechts twee medestanders had, zat het CDA eigenlijk vastgeklonken aan VVD en PVV.

Maar Wilders wilde meer en eiste van de CDA-dissidenten een openlijke vertrouwensuitspraak in zijn partij die hijzelf als gedogend rebel nooit zou geven. Daarmee liet hij Maxime Verhagen, die enorm zijn nek heeft uitgestoken, in de steek, net als Mark Rutte, die nu weer terug moet naar Job Cohen die bij de VVD-achterban slecht ligt. Daarbij komt de unieke afkeer die het CDA van de PvdA heeft, ontstaan na de breuk van Balkenende IV en de belangrijkste reden waarom Wilders voor de christen-democraten überhaupt in beeld kwam, in de voorbije vorm niet snel meer terug. Rechts moet nu noodgedwongen over links, hoewel de eigen kiezers daar geen zin in hebben. De VVD heeft geen belang om zonder CDA met de PvdA te gaan regeren, de PvdA heeft bij monde van Bert Koenders al laten weten dat alle partijen over hun eigen schaduw moeten heenstappen (waarin Wilders zelf niet is geslaagd, hoewel hij er eerder toe opriep), en het CDA kan alleen wonden likken door ervoor te zorgen dat het bij de regeringsvorming niet buitenspel komt te staan. Daarbij heeft Wilders zijn kans gemist om salonfähig te worden en zich als een betrouwbare partner te manifesteren om zaken mee te doen. In CDA-ogen, maar ik denk ook in die van de VVD, heeft hij andere partijen laten kronkelen die hun best deden om hem een kans te geven. En vervolgens geeft Geert - in de media toch al een blonde rattenvanger - op het beslissende moment niet thuis. Zo ga je in Den Haag niet met elkaar om en dat zal hem door het vernederde CDA, dat nog steeds nodig is om voor 'meerderheden' te zorgen, niet licht vergeven worden.